در دوران دانشجویی، اساتید مختلف به ما آموختند که حتی در حوزه آموزش هم، هر کاری قانون و قاعده خاص خود را دارد. در واقع در زندگی رومزه هم، هر کدام از ما با رعایت انواع و اقسام مختلف قوانین به نظم اجتماعی ادامه می دهیم. بنابراین، در حوزه نوشتن مقالات علمی نیز با تمرکز بر روی قواعد و اصول مقاله نویسی که از پیش تعیین شده، می توانیم با نظم دادن به نوشته خود، مفهوم را به خوبی انتقال دهیم.
هدف از رعایت چارچوب مقاله نویسی
همه ما کم و بیش می دانیم که نویسندگی امری اکتسابی است؛ به این معنی که یک نوشته خوب حاصل مطالعات مستمر و حتی تلاش و کوشش نویسنده در جمع آوری اطلاعات مرتبط با موضوع می باشد. درواقع، نویسنده از طریق فراگیری چارچوب اولیه و تمرین کافی یک نوشته مخاطب پسند ارائه می دهد. بنابراین، مهارت در نوشتن، مستلزم داشتن پشتکار و تمرین زیاد است.
گاهی اوقات پیش می آید که یک اندیشه خوب و بدیع به ذهن خطور می کند اما نمی توان آن افکار را در قالب کلمات بر روی کاغذ آورد. این مسئله برای همه ما کمابیش اتفاق افتاده و مختص گروه یا قشری خاص نمی باشد و متأسفانه اغلب باعث دلسردی و گاهی منجر به دست کشیدن از نوشتن برای همیشه یا مدتی طولانی می گردد اما دانشجوی خوب و تلاشگر، دانشجویی است که ناامید نشود. راه حل چنین مشکلاتی آشنایی با انواع مقاله، ساختار مقاله و تمرین و ممارست در نوشتن مقاله است. در این آموزش، سعی شده است به این هدف مهم دست یافته باشیم. پس در ادامه با ما همراه باشید.
چهارچوب مقاله و قواعد مقاله نویسی
تحقیق و پژوهش از اهمیت ویژه ای برخوردار است و به جرات می توان گفت که همه پیشرفت های علمی، صنعتی، پژوهشی، تکنولوژی و جامعه شناسی برپایه تحقیق و پژوهش استوار است. اصلی ترین و مهم ترین شیوه ارائه نتایج یک مطالعه و تحقیق، تهیه مقاله پژوهشی است و محققی در صحنه تولید و انتشار علمی موفق است که بتواند نتایج پژوهش خود را درمجلات معتبر پژوهشی به چاپ برساند. از آنجا که نوشتن صحیح و مناسب یک مقاله یک رکن اساسی برای چاپ مقالات علمی می باشد؛ در اینجا سعی شده است که به بررسی روش های صحیح نگارش مقالات پژوهشی پرداخته شود. به طور کلی هر مقاله پژوهشی شامل اجزای اصلی زیر است:
- عنوان
- چکیده
- واژگان کلیدی
- مقدمه
- مبانی نظری تحقیق
- روش تحقیق
- یافته های تحقیق
- بحث و نتیجه گیری
- فهرست منابع
عنوان مقاله
- اولین بخش یک مقاله عنوان است که باید اشتراکاتی با موضوع اصلی تحقیق داشته باشد و به شکلی جذاب جمله بندی شده باشد. نکات زیر در انتخاب عنوان مقاله قابل توجه هستند:
- عنوان مقاله حتی الامکان باید دقیق و رسا بوده و از به کار بردن اصطلاحات ناآشنا خودداری شود.
- عنوان مقاله حتی الامکان باید جمله خاصی باشد که نکات اصلی و عمده موضوع را دربرداشته باشد.
- اگر کلماتی در توصیف ویژگی مطالعه شما نقش کلیدی دارند حتما در عنوان خود آن را بگنجانید.
- هیچ گاه نباید در عنوان مقاله نتیجه پژوهش را به صورت ثابت شده ذکر نمود.
چکیده
در مقاله نویسی چکیده پس از عنوان بیشتر از سایر بخش های یک مقاله خوانده شده و در چکیده قسمت های مختلف مقاله شامل مقدمه، اهداف، روش ها و نتایج تحقیق به صورت خلاصه ذکر می شود. متن بسیاری از مقاله ها به طور کامل در دسترس ما نیست و گاهی فرصت برای خواندن تمام مقاله نداریم و از این رو چکیده مقاله اهمیت زیادی دارد. چکیده ی آگاهی دهنده که معمولا ده تا بیست درصد متن اصلی است و تعداد صفحه های آن از یک تا دو صفحه تجاوز نمی کند؛ اطلاعاتی را در خصوص بخش های اصلی مقاله ارائه می دهد؛ به طوری که خواننده با مطالعه آن می تواند تا حدودی به محتوای متن اصلی پی ببرد.
بیشتر چکیده ها به ویژه در مقاله های علمی از نوع پژوهش های آگاهی دهنده هستند. هرچند در این نوع چکیده کل کار مورد ارزیابی قرار نمی گیرد؛ اما اطلاعات آن به گونه ای است که میتوان به عنوان جایگزین در خود مقاله استفاده نمود؛ یعنی می توان همه استدلال ها، نتایج و شواهد مهم موجود در مقاله را به آن قسمت اضافه کرد. یک چکیده آگاهی دهنده نه تنها شامل هدف و روش است؛ بلکه یافته ها، نتایج و توصیه های نویسنده هم در آن دیده می شود.
واژگان کلیدی
چند واژه کلیدی که از اهمیت زیادی در مطالعه برخوردارند، در این قسمت ذکر می شوند. ضمن اینکه با ذکر واژه های کلیدی در سایت های علمی می توان به دنبال مقاله نیز گشت.به طور معمول تعداد این واژه ها حدود 6_5 کلمه در نظر گرفته می شود. در انتخاب واژگان کلیدی باید به چند نکته توجه داشت:
- استفاده از یک مجله انتخابی و مطالعه دستورالعمل‌های نگارش کلید واژگان مربوط به آن مجله
- استفاده از عباراتی که مرتبط با موضوع مقاله باشد.
- نباید از کلمات بسیار کلی در قسمت کلید واژگان استفاده شود.
- تا حدالامکان نباید از کلمات استفاده شده در عنوان برای کلمات کلیدی استفاده نمود.
- اگر در مقاله از تکنیک یا روش خاصی استفاده شد، باید این اطمینان را حاصل کرد که نام آن ها در عنوان مقاله و کلید واژه ها آمده باشد.
مقدمه
مقدمه یک مقاله پژوهشی ضمن بیان مسئله و تشریح موضوع به آن مسئله پاسخ می دهد که ارزش مطالعه حاضر برای انجام آن چه بوده است. در حقیقت با مطالعه مقدمه یک مقاله پژوهشی، خواننده با مسئله تحقیق آشنا شده و ضرورت انجام پژوهش را درک می کند. متن مقدمه باید روان باشد و حتی الامکان به صورت خلاصه و حداکثر در ۲ صفحه تایپ شود.
در مقاله نویسی، مقدمه باید به نوعی باشد که از انسجام درونی برخوردار بوده و هر بند حول یک محور کلیدی انسجام یابد. تا حدامکان بهتر است از جمله ها و فعل های معلوم استفاده شود چون ممکن است فعل های مجهول ، موجب آزار و سردرگمی مخاطبان شود. بهتر است مطاله خود را معرفی کنید؛ خواننده باید بتواند مفهوم ها و متغیرها را در مقاله مورد بررسی قرار داده، شناسایی و پیش بینی نمایید. تا حدامکان از سرقت علمی پرهیز شود، و در هرکجا که از مطلب دیگران استفاده شد، بایستی مستند شود.
مبانی نظری تحقیق
در این قسمت از مقاله نویسی، ادبیات تحقیق یا مبانی نظری، به تشریح مفاهیم، تعاریف و تاریخچه موضوع تحقیق می پردازد. نویسنده مقاله باید بر ادبیات تحقیق مسلط بوده و مبانی نظری موضوع تحقیق خود را به طور مختصر و کاربردی بیان نماید. مبانی نظری تحقیق باید با استناد و ارجاع علمی آورده شود. یک مقاله خوب باید بخش مبانی نظری قابل قبولی داشته باشد.
قسمت مبانی نظری در مقاله نویسی این امکان را می دهد که با آگاهی از معلومات حاصله، می توان با مسیر تحقیق آشنا شد و این تجربه ها به محقق این امکان را می دهد تا تحقیق خود را با چشم اندازی روشن تر، کمترین هزینه و بیشترین بازده به انجام برساند. علاوه بر این به محقق کمک می کند تا متغیرهای مورد نظر در مطالعه را بهتر شناسایی و روابط علت و معلولی آن ها را با توجه به تجارب گذشته در قالب مدل های نظری تبیین نمایید که این موضوع در مقاله نویسی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
روش تحقیق
در این قسمت از مقاله نویسی چگونگی و روش انجام پژوهش توضیح داده می شود. همچنین نمونه های مورد بررسی، چگونگی نمونه گیری، جامعه هدف، مراحل اجرایی پژوهش و نحوه تجزیه و تحلیل داده ها ذکر می شود. در این قسمت از مقاله نویسی درمورد تغییر بیشتر بحث شده و روش اندازه گیری و میزان دقت و چگونگی کنترل آن ها بیان می شود. هدف از روش تحقیق در مقاله نویسی این است که محقق مشخص نمایید؛ چه شیوه و روشی را اتخاذ کند تا هرچه دقیق تر، آسان تر و ارزان تر در دستیابی به پاسخ یا پاسخ هایی برای پرسش یا پرسش های تحقیقی مورد نظر کمک کند.
یافته های تحقیق
در این قسمت از مقاله نویسی، نتایج بدست آمده از پژوهش ذکر می شود. نتایج کلیدی مطالعه باید با کلمات روان و دقیق و بدون بزرگ نمایی ذکر شود. استفاده از اعداد، جداول و نمودارها کمک ارزنده ای به ارائه مطلب به طور ساده تر می نمایید اما لازم است داده های جداول و نمودارها به طور کامل تشریح شده و مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرند. در مواردی که از روش ها و آزمون های آماری برای بررسی نتایج و تحلیل داده ها استفاده شده باشد؛ باید نوع آن نیز ذکر شود.
این نکته را باید در نظر داشت در بیان یافته های تحقیق باید با زبان علمی به بیان یافته ها پرداخت پس در بیان نتایج یافته ها باید تا حدامکان از جملات و کلمات عینی و غیر احساسی استفاده شود.
همواره باید توجه شود؛ نتایجی که خلاف فرضیات پژوهشگر هستند و یا به هر دلیلی دلخواه پژوهشگر نیستند؛ نباید تغییر داده شده یا حذف شوند و همواره برای نوشتن یافته‌هایی که در زمان مشخصی رخ داده‌اند؛ باید از همان افعال با همان زمان مشخص استفاده شود. برای نوشتن یافته‌هایی که ماهیت توصیفی دارند؛ می توان از فعل هایی با زمان حال استفاده کرد؛ زیرا درستی حالت توصیف شده ادامه دارد؛ برای مثال، برای بررسی میزان شیوع یک بیماری یا آگاهی و مطالعه مردم از آن بیماری و شیوع؛ مکان و زمان آورده می شود.
بحث و نتیجه گیری
در این قسمت از مقاله نویسی، به تفسیر نتایج ارائه شده می پردازیم. همچنین می توان به مقایسه نتایج به دست آمده از مطالعه حاضر با نتایج سایر مطالعه ها پرداخت و با توجه به مجموعه شواهد نتیجه گیری نمود. در صورت لزوم می توان پیشنهادهایی برای انجام مطالعات بهتر و کامل تر در آینده ارائه داد. در قسمت بحث و نتیجه گیری مقاله نویسی باید به نکات زیر توجه کرد:
- نتایج باید به صورت واضح بیان شوند؛ پس در انتخاب کلمات و جملات دقت کافی مورد نیاز است.
- بهتر است نتایج به صورت کوتاه و خلاصه بیان شود؛ البته باید این را هم در نظر داشت که نباید در بیان قسمت های مهم کوتاهی شود؛ چون باعث فهم بهتر مطالب می گردد.
- بهتر است به نتایج مهم و اساسی پرداخته شده و از نوشتن نتایجی که در مطالعه تاثیری نداشته خودداری شود.
- استفاده از نمودار، جدول و شکل‌ها به صورت صحیح، می تواند باعث درک بهتر نتایج شود.
- اطلاعات عددی باید در جداول و نمودارها به صورت صحیح بیان شوند تا درک آنها آسان‌تر بوده و مخاطب را خسته و گیج نکند.
- نتایجی که خلاف فرضیات پژوهشگر هستند و یا به هر دلیلی دلخواه پژوهشگر نیستند؛ نباید تغییر داده شده یا حذف شوند.
فهرست منابع
در پایان مقاله نویسی لازم است کلیه منابعی که در تحقیق مورد استفاده قرار گرفته اند؛ به شیوه ای مطلوب ذکر شوند. شیوه نگارش منابع در نشریات مختلف متفاوت است و بهتر است از راهنمایی این نشریات و شرایط نگارش مقالات کمک بگیریم.
در سبک مستند سازی انجمن روانشناسی آمریکا، که به صورت مولف/تاریخ انجام می گیرد؛ منابع نقل قول در خود متن و در داخل پرانتز ارائه می شود و به خواننده کمک می کند که به صورت بی رنگ به مراجع یا مولفان یا تاریخ انتشار دست یابد.اگر خواننده بخواهد به اطلاعات کامل درباره منبع دست یابد؛ می بایست به پایان مقاله رجوع نمایید. روش شیکاگو نیز یکی دیگر از روش‌های نوشتن فهرست منابع است. نحوه دانلود و آموزش منبع نویسی اصولی توسط پایگاه علمی-پژوهشی پارس مدیر ارائه شده که در بیشتر مقالات از آن استفاده می شود، همچنین از فایل لاتین فهرست نویسی که مربوط به سایت دانشگاه بهشتی می باشد، انتخاب شده است.
نکته
در مقاله نویسی این نکته را هم باید در نظر داشت که سخنرانی ها، ایمیل ها،نامه های شخصی نباید در فهرست منابع ذکر شود و فقط در متن به آن ها اشاره شود که شامل نام، نوع نامه و تاریخ می باشند. مقاله نویسی دارای اصولی است که نمی توان آن را نادیده گرفت.
شرط ورود به دنیای نوشتن مقاله چه در حوزه پژوهش و چه در حوزه های دیگر، این است که به خوبی به توان ساختار مقاله را حفظ کرده و قوانین را رعایت کرد. اگر مقاله نویسی و نوشتن، شغل حرفه ای شما نباشد، بهتر است برای نوشتن انواع مقالات از یک کمک حرفه ای بهره گرفت. برای مثال شخصی نیازمند ترجمه مقاله خود به زبان های مختلف یا ژورنال های بین المللی است؛ پس نیاز دارد که از یک فرد با تجربه کمک بگیرد تا بتواند اثری ارزشمند و دقیق تولید کند. سپردن کار ترجمه و نوشتن مقالات علمی نیازمند استفاده از منابع قابل اعتماد و افراد با تجربه است.
اگر علاقه‌مند به مطالعه و یادگیری هرچه بیشتر و بهتر در زمینه مقاله نویسی هستید، می توانید از ویدیو دوره آمورشی اصول مقاله نویسی_از ابتدا تا ارسال به ژورنال استفاده کنید. وقتی بدانیم یک مقاله باید چطور و برچه اساسی نوشته شود، دیگر شروع کردن آن برای شما سخت نخواهد بود. با دقت و توجه به آنچه که گفته شد خواهید توانست یک مقاله خوب بنویسید.
