۰ تا ۱۰۰ تنظیم پایان نامه در ورد — ساده و جامع

تنظیم پایان نامه در ورد یکی از مراحل ضروری برای آماده‌سازی یک پایان‌ نامه استاندارد و قابل قبول در دانشگاه‌ها است. این فرآیند شامل تنظیمات صفحه، شماره‌گذاری، ایجاد فهرست مطالب، مدیریت منابع، درج جداول و تصاویر، و رعایت استانداردهای نوشتاری است. در این مقاله، گام‌به‌گام به نحوه تنظیم پایان نامه در ورد پرداخته شده است تا دانشجویان بتوانند با رعایت اصول و تکنیک‌های لازم، سندی منظم و حرفه‌ای تهیه کنند. استفاده از این راهنما موجب صرفه‌جویی در زمان و کاهش اشتباهات رایج در قالب‌بندی پایان‌نامه خواهد شد.

مقدمه‌ای برای تنظیم پایان نامه در ورد

نوشتن یک پایان‌ نامه استاندارد و منظم، یکی از مهم‌ترین مراحل در فرآیند تحصیلی دانشجویان است. دانشگاه‌ها معمولاً قوانین و قالب‌بندی مشخصی برای تنظیم پایان‌ نامه دارند که رعایت نکردن آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلاتی در پذیرش نهایی پایان‌نامه شود. یکی از بهترین ابزارها برای تنظیم پایان‌ نامه، نرم‌افزار Microsoft Word است که امکانات گسترده‌ای را برای قالب‌بندی متن، تنظیم منابع و ایجاد فهرست‌های خودکار فراهم می‌کند. اما بسیاری از دانشجویان با نحوه استفاده بهینه از این امکانات آشنا نیستند.

اگر علاقه‌مند باشید، میتوانید به مقاله ما با نام آموزش مقاله نویسی – چهارچوب مقاله و قواعد مقاله نویسی به زبان ساده مراجعه بفرمایید.

اصول تنظیم پایان نامه در ورد

در این مقاله، قصد داریم صفر تا صد تنظیم پایان نامه در ورد را به زبانی ساده و جامع آموزش دهیم. با رعایت این نکات، می‌توانید پایان‌ نامه خود را مطابق استانداردهای دانشگاهی تنظیم کنید و از مشکلات قالب‌بندی جلوگیری نمایید. این راهنما شامل تمام بخش‌های مهم از جمله تنظیمات صفحه، استایل‌های استاندارد، فهرست‌بندی خودکار، شماره‌گذاری صفحات، مدیریت منابع، درج جداول و تصاویر، و تنظیم نهایی پایان‌نامه خواهد بود.

۱- ایجاد و تنظیم فایل اولیه

برای شروع تنظیم پایان نامه در ورد، قبل از هر چیز، بهتر است یک فایل ورد جدید ایجاد کنید و تنظیمات اولیه را انجام دهید:

• تنظیم صفحه: به مسیر Layout > Size بروید و اندازه کاغذ را روی A4 تنظیم کنید.
• تنظیم حاشیه‌ها: از طریق Layout > Margins، حاشیه‌ها را مطابق استاندارد دانشگاه «معمولاً ۳ سانتی‌متر از بالا و پایین و ۲.۵ سانتی‌متر از چپ و راست» تنظیم کنید.
• تنظیم جهت صفحه: اگر نیاز به صفحات افقی دارید، از Layout > Orientation گزینه Landscape را انتخاب کنید.

۲- تنظیم استایل‌های استاندارد برای متن

یکی از مهم‌ترین بخش‌ها در تنظیم پایان نامه در ورد، استفاده از استایل‌های استاندارد برای تیترها و متن اصلی است:

• انتخاب فونت مناسب: معمولاً فونت B Nazanin «سایز ۱۴ برای متن اصلی و ۱۶ برای عناوین» توصیه می‌شود.
• تنظیم فاصله بین خطوط: از منوی Paragraph فاصله خطوط را روی ۱.۵ تنظیم کنید.
• ایجاد سبک‌های تیتر: در بخش Styles، تیترهای پایان‌نامه مانند فصل‌ها و زیرفصل‌ها را با Heading 1, Heading 2, Heading 3 مشخص کنید تا فهرست خودکار ایجاد شود.

۳- ایجاد فهرست مطالب خودکار

یکی از مهم‌ترین بخش‌های تنظیم پایان نامه در ورد، ایجاد فهرست مطالب خودکار است. این ویژگی باعث می‌شود که تیترها و عناوین به‌صورت خودکار شماره‌گذاری شده و در یک فهرست مرتب نمایش داده شوند. برای ایجاد فهرست مطالب خودکار مراحل زیر را انجام دهید:

• مشخص کردن تیترهای متن

ابتدا، تمامی عناوین و سرفصل‌های پایان‌ نامه را با استفاده از سبک‌های استاندارد ورد «Heading 1، Heading 2 و Heading 3» تنظیم کنید.

برای این کار، عنوان فصل‌ها را به Heading 1، زیرعنوان‌های هر فصل را به Heading 2 و زیربخش‌های جزئی‌تر را به Heading 3 اختصاص دهید.

• ایجاد فهرست مطالب خودکار

ابتدا به تب References بروید. سپس گزینه Table of Contents را انتخاب کنید. از میان قالب‌های پیشنهادی، یکی از مدل‌های آماده را انتخاب کنید تا فهرست به‌صورت خودکار ایجاد شود.

• به‌روزرسانی فهرست مطالب

هر زمان که تغییری در عناوین، شماره صفحات یا ترتیب فصول ایجاد کردید، کافی است روی Update Table کلیک کنید.

می‌توانید گزینه Update page numbers only را برای به‌روزرسانی شماره صفحات یا Update entire table را برای به‌روزرسانی کامل فهرست انتخاب کنید.

• ویرایش و تنظیمات فهرست مطالب

اگر می‌خواهید ظاهر فهرست را تغییر دهید، روی فهرست کلیک راست کرده و گزینه Modify را انتخاب کنید.

می‌توانید فونت، اندازه متن و فاصله خطوط را تنظیم کنید تا با سایر بخش‌های پایان‌نامه هماهنگ شود.

• حذف فهرست و ایجاد مجدد آن

در این قسمت از تنظیم پایان نامه در ورد، اگر به هر دلیل نیاز به حذف فهرست دارید، کافی است روی فهرست کلیک کرده و گزینه Remove Table of Contents را انتخاب کنید.

سپس می‌توانید با استفاده از مراحل قبلی، فهرست جدیدی ایجاد کنید.

با استفاده از این روش، فهرست مطالب پایان‌ نامه شما همیشه به‌روز و مرتب خواهد بود و نیازی به ویرایش دستی شماره صفحات نخواهید داشت.

۴- شماره‌گذاری صفحات

شماره‌گذاری صفحات یکی از مهم‌ترین مراحل در تنظیم پایان نامه در ورد است. در پایان‌نامه‌ها معمولاً دو نوع شماره‌گذاری وجود دارد:

شماره‌گذاری صفحات مقدماتی برای تنظیم پایان نامه در ورد «چکیده، فهرست مطالب، تقدیر و تشکر، و …»، که معمولاً با اعداد یونانی یا حروف فارسی انجام می‌شود.

شماره‌گذاری صفحات اصلی «فصل‌ها و بخش‌های اصلی»، که با اعداد انگلیسی «۱، ۲، ۳ و …» صورت می‌گیرد.

مراحل شماره‌گذاری صفحات برای تنظیم پایان نامه در ورد

• ایجاد بخش‌های مجزا «Section Break»

به صفحه‌ای بروید که می‌خواهید شماره‌گذاری متفاوتی داشته باشد.

به تب Layout بروید و از قسمت Breaks گزینه Next Page Section Break را انتخاب کنید.

این کار باعث می‌شود که قسمت‌های مختلف پایان‌نامه از نظر شماره‌گذاری جدا شوند.

• شماره‌گذاری صفحات مقدماتی با حروف فارسی

روی بخش مربوط به صفحات مقدماتی کلیک کنید.

به تب Insert > Page Number بروید و گزینه Format Page Numbers را انتخاب کنید.

در بخش Number format، حروف فارسی یا اعداد یونانی را انتخاب کنید.

گزینه Start at را روی مقدار موردنظر (مثلاً ۱) تنظیم کنید و تأیید کنید.

• شماره‌گذاری صفحات اصلی با اعداد انگلیسی

به اولین صفحه از فصل اول بروید و مجدداً به Insert > Page Number بروید و گزینه Format Page Numbers را انتخاب کنید.

فرمت شماره را به ۱، ۲، ۳ … تغییر دهید و گزینه Start at 1 را انتخاب کنید.

• حذف شماره از صفحه اول هر بخش

به Header & Footer بروید. سپس گزینه Different First Page را فعال کنید تا شماره صفحه در صفحه اول فصل‌ها نمایش داده نشود.

• به‌روزرسانی شماره صفحات در صورت تغییرات

در صورت اضافه شدن یا حذف صفحات، به Insert > Page Number بروید و گزینه Update Page Numbers را انتخاب کنید.

با این مراحل، پایان‌ نامه شما دارای شماره‌گذاری استاندارد و مطابق با اصول دانشگاهی خواهد بود.

۵- درج تصاویر، جداول و نمودارها

درج تصویر، نمودارها و جداول از مهم ترین بخش‌های تنظیم پایان نامه در ورد است. که برای قرار دادن آن‌ها به روش زیر عمل می‌کنیم:

• وارد کردن تصویر

برای درج  و وارد کردن تصویر در ابتدا به تب Insert بروید. سپس روی Pictures کلیک کرده و تصویر موردنظر را انتخاب کنید.

بعد از درج تصویر، با استفاده از گزینه Wrap Text می‌توانید نحوه قرارگیری آن را نسبت به متن تغییر دهید (مثلاً In Line with Text یا Square).

• افزودن توضیح برای تصاویر

روی تصویر کلیک کرده و سپس به تب References بروید و گزینه Insert Caption را انتخاب کنید. عنوان مناسب را برای تصویر وارد کنید (مثلاً “شکل ۱: نمودار مقایسه‌ای”) و روی OK کلیک کنید.

• ایجاد جدول

به تب Insert رفته و گزینه Table را انتخاب کنید. تعداد سطر و ستون‌های موردنظر را مشخص کنید.

• تنظیم قالب جدول

با استفاده از تب Table Design، می‌توانید رنگ، فونت و استایل جدول را تغییر دهید.

• افزودن عنوان به جدول

روی جدول کلیک کرده و به تب References بروید و گزینه Insert Caption را انتخاب کنید.

عنوان مناسبی برای جدول وارد کنید مثلاً “جدول ۲: آمار سالانه”.

• ایجاد نمودار

به تب Insert بروید و گزینه Chart را انتخاب کنید.

نوع نمودار (ستونی، خطی، دایره‌ای و…) را مشخص کنید.

• ویرایش داده‌های نمودار

پس از درج نمودار، یک پنجره اکسل باز می‌شود که می‌توانید داده‌های خود را در آن وارد کنید.

با رعایت این نکات، پایان‌ نامه شما کاملاً حرفه‌ای و استاندارد خواهد بود.

۶- تنظیم منابع و رفرنس‌ها

یکی از بخش‌های ضروری در تنظیم پایان نامه در ورد، درج منابع و مراجع است. برای این کار مراحل زیر را دنبال کنید:

• اضافه کردن منابع به ورد

به تب References بروید و روی Manage Sources کلیک کنید.

در پنجره باز شده، گزینه New را انتخاب کنید و اطلاعات منبع «نویسنده، سال انتشار، عنوان و…» را وارد کنید.

برای استناد در متن، از گزینه Insert Citation استفاده کنید و منبع موردنظر را انتخاب کنید.

• ایجاد فهرست منابع

به انتهای سند بروید و به تب References مراجعه کنید. گزینه Bibliography یا Works Cited را انتخاب کنید تا فهرست منابع ایجاد شود.

در صورت تغییر منابع، با انتخاب گزینه Update Citations and Bibliography می‌توانید فهرست منابع را به‌روزرسانی کنید.

۷- ایجاد پاورقی و توضیحات تکمیلی

گاهی لازم است در پایان‌ نامه، توضیحات اضافی، معانی اصطلاحات، یا منابع خاصی را به متن اضافه کنید. برای این کار از پاورقی «Footnote» استفاده می‌شود. ورد امکان افزودن پاورقی‌های خودکار را فراهم می‌کند.

مراحل درج پاورقی مناسب برای تنظیم پایان نامه در ورد

• انتخاب محل پاورقی

مکان‌نما را در محلی که می‌خواهید پاورقی اضافه کنید قرار دهید.

• افزودن پاورقی

به تب References بروید. روی گزینه Insert Footnote کلیک کنید.

یک شماره به‌صورت خودکار در متن اضافه می‌شود و مکان تایپ پاورقی در پایین صفحه مشخص می‌شود. متن توضیحی موردنظر را تایپ کنید.

• تنظیم فرمت پاورقی

با انتخاب Footnote and Endnote در منوی References، می‌توانید تنظیمات شماره‌گذاری (اعداد فارسی، انگلیسی یا حروف یونانی)، مکان نمایش (پایین صفحه یا انتهای فصل) و دیگر جزئیات را تغییر دهید.

• حذف یا ویرایش پاورقی

در این قسمت از تنظیم پایان نامه در ورد، برای حذف یک پاورقی، کافی است شماره آن را در متن اصلی پاک کنید؛ به‌طور خودکار از پایین صفحه حذف خواهد شد.

برای ویرایش، روی متن پاورقی کلیک کرده و تغییرات لازم را اعمال کنید.

• استفاده از توضیحات تکمیلی «Endnotes»

در برخی موارد، به‌جای پاورقی، توضیحات اضافی را در انتهای هر فصل یا پایان پایان‌نامه درج می‌کنند. برای این کار:

به تب References بروید. گزینه Insert Endnote را انتخاب کنید.

توضیحات را در انتهای سند یا فصل وارد کنید.

۸- بررسی و نهایی‌سازی فایل

پس از اتمام نگارش پایان‌ نامه، لازم است بررسی‌های نهایی را انجام دهید تا از صحت و دقت تنظیمات مطمئن شوید. این بخش شامل بررسی نگارشی، تنظیمات صفحه، اطمینان از شماره‌گذاری صحیح، اصلاح منابع و بررسی کلیه بخش‌های پایان‌ نامه است.

مراحل بررسی و نهایی‌سازی فایل در تنظیم پایان نامه در ورد

• بررسی نگارشی و املایی

به تب Review بروید و از گزینه Spelling & Grammar برای بررسی غلط‌های تایپی و دستوری استفاده کنید.

پیشنهاد می‌شود پایان‌نامه را چندین بار مطالعه کنید و از یک فرد دیگر برای بازبینی کمک بگیرید.

• بررسی تنظیمات صفحه و شماره‌گذاری

تمام بخش‌های شماره‌گذاری شده، از جمله فهرست مطالب، باید به‌درستی به‌روزرسانی شوند.

در صورت تغییرات، روی Update Table در تب References کلیک کنید تا فهرست مطالب به‌روز شود.

• بررسی استنادها و منابع

در این قسمت از تنظیم پایان نامه در ورد، مطمئن شوید که تمامی منابعی که در متن استفاده شده‌اند، در فهرست منابع نیز درج شده باشند.

فهرست منابع را به‌روزرسانی کنید تا آخرین تغییرات اعمال شود.

• تبدیل به فرمت PDF

در مرحله پایانی تنظیم پایان نامه در ورد، پس از اطمینان از درستی تنظیمات، برای ارسال فایل به دانشگاه، آن را به PDF تبدیل کنید.

به File > Save As بروید و فرمت PDF را انتخاب کنید.

برای یادگیری بیشتر می‌توانید مقاله ما با نام بهترین پاورپوینت برای دفاع پایان نامه — معرفی ۴ قالب پرطرفدار  و راهنمای جامع نحوه ارائه پایان نامه خوب — ۹ نکته کلیدی برای موفقیت در جلسه دفاع مشاهده کنید.

 نتیجه‌گیری

تنظیم پایان نامه در ورد ممکن است در ابتدا پیچیده به نظر برسد، اما با رعایت اصول گفته‌شده می‌توانید یک فایل منظم و حرفه‌ای تهیه کنید. در این مقاله، از ایجاد فایل اولیه تا بررسی و نهایی‌سازی پایان‌ نامه را به‌صورت گام‌به‌گام توضیح دادیم. رعایت این نکات به شما کمک می‌کند تا پایان‌ نامه‌ای مطابق با استانداردهای دانشگاهی تنظیم کرده و بدون نگرانی آن را برای بررسی ارسال کنید. امیدواریم از خواندن این مقاله لذت برده باشید.

در پایان، به شما توصیه می‌کنیم برای آموزش بیشتر در زمینه تنظیم پایان نامه در ورد، ویدیو آموزشی ما که با نام آموزش صفر تا ۱۰۰ تنظیم پایان نامه با نرم افزار ورد در مجموعه آموزشی پی استور قرار دارد، را دنبال کنید؛ چرا که با خواندن این مقاله و مشاهده ویدیو آموزشی ما می‌توانید به راحتی هرآنچه که برای نوشتن یک پایان نامه خوب مورد نیاز است، را فرابگیرید.