انتخاب بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان ممکن است دشوار باشد، به ویژه هنگامی که صحبت از انتخاب اولین زبان برنامه نویسی برای یادگیری می شود. آموزش برنامه نویسی کودکان بسیار مهم است و باید شروعی جذاب داشته باشد و در کنار آن باید به‌گونه‌ای برنامه ریزی شود تا کودک از انجام آن لذت ببرد. برنامه نویسی برای کودکان باعث ایجاد زمینه رشد و تقویت استعداد و همچنین مهارت آن‌ها در زمینه‌های مختلف، از همان ابتدای کودکی می‌گردد.
زبان برنامه نویسی برای کودکان
زبان برنامه نویسی یک زبان رمزگذاری شده خاص است که برای انتقال اطلاعات به یک ماشین یا یک کامپیوتر استفاده می شود. از آنجایی که ماشین ها به روش خاصی کار می کنند و برنامه مشخصی برای هرکدام از آن‌ها تعریف شده‌است، برنامه نویسان باید از زبان های رسمی برای برقراری ارتباط با کامپیوترها و توسعه برنامه های نرم افزاری، بیان الگوریتم ها یا ارائه دستورالعمل های خاص با شیوه‌های مختلف استفاده کنند.
هرچه برنامه نویس یکی از این زبان ها را بهتر بیاموزد و بخواهد به صورت حرفه‌‌ای آن را ادامه دهد، احتمال بیشتری دارد که بتواند کامپیوتر را وادار کند دقیقاً آنچه را که می خواهد در سریع ترین زمان ممکن انجام دهد. یادگیری کدنویسی همانند کارهای دیگر نیازمند علاقه و تعهد می‌باشد، در این صورت است که می‌توان به اهداف مختلف دست پیدا کرد. برای شروع کدنویسی، اولین قدم انتخاب زبان می‌باشد.
بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان
بررسی‌ها نشان می‌دهد آموزش مهارت برنامه نویسی به کودکان در سنین پایین، فواید بسیاری چه از جنبه‌های آموزشی و چه از جنبه‌های توسعه فردی برای کودکان به دنبال دارد. برنامه نویسی یکی از نیازهای اساسی در زمینه‌های مختلف به شمار می‌آید و برای ورود به بازارکار بسیار حائز اهمیت است. برنامه نویسی علاوه بر تقویت مهارت ریاضی و نوشتاری، مهارت‌های دیگری نیز برای کودکان ایجاد می‌کند. اگر کودکان و نوجوانان از سنین پایین مهارت برنامه نویسی را فرابگیرند، در آینده می‌توانند با دانش بدست آورده به موفقیت‌های شغلی و تحصیلی گوناگونی دست پیدا کنند.
در این مقاله قصد داریم زبان برنامه نویسی برای کودکان را آموزش دهیم تا مسیر مورد نیاز برای کودکان و نوجوانان علاقه‌مند به این حوزه را فراهم کنیم. در سال‌های اخیر، تکنولوژی با پیشرفت زیادی روبه‌رو شده است، پس از این رو می‌توان گفت آینده به دانش برنامه نویسی وابسته است. همان‌طور که یادگیری کامپیوتر در بسیاری از شغل‌ها لازم است، می‌توان این گونه تصور کرد که به زودی جز نیازمندیهای مشاغل مختلف به حساب می‌آید. در نتیجه یادگیری برنامه‌نویسی می‌تواند به عنوان یک دوره ضروری در جهان کنونی به‌شمار بیاید.
در انتخاب زبان برنامه نویسی برای کودکان و نوجوانان بین ۸ تا ۱۸ سال باید به این موضوع دقت شود که از چه زمانی بهتر است برنامه نویسی را برای آن‌ها شروع کرده و اولین زبان برنامه نویسی آن‌ها بهتر است چه زبانی باشد. با دانستن ۵ زبان برنامه‌نویسی برای کودکان بهتر می‌توانید تصمیم بگیرید که چه زبانی برای فرزند شما بهترین است.
راه‌های انتخاب بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان
- مهارت های آموخته شده:
Scratch مقدمه ای عالی برای شروع مهارت برنامه نویسی است، اما این مهارت زمانی که دانش آموزان یک زبان برنامه نویسی مانند Python را یاد بگیرند، بیشتر تقویت می شود. زبان برنامه نویسی پایتون آن را به یکی از آسان‌ترین یادگیری‌ها تبدیل می‌کند و مهارت‌های پایتون را می‌توان به زبان‌های مختلف منتقل کرد.
- قابلیت انتقال مهارت ها:
هنگامی که دانش آموزان بتوانند پایتون را یاد بگیرند ، می توانند آن مهارت را به زبان‌های برنامه نویسی دیگر منتقل کند. با شروع یک زبان و ادامه دادن آن می‌توانند سطح علمی خود را ارتقا داده و عملکرد بسیاری در این زمینه داشته باشند و از این طریق می‌توانند تجارب زیادی کسب کنند.علاوه‌بر این‌ها می‌توانند از بازار کار موجود در جامعه کنونی نهایت استفاده را ببرند و به یک فرد موفقی تبدیل شوند.
- سطح مهارت:
برای مبتدیان ، توصیه میشود برنامه نویسی را با Scratch شروع کنند زیرا این مقدمه عالی برای اصول برنامه نویسی است. برای دانشآموزان پیشرفته‌تر، یادگیری پایتون توصیه میشود و بعد از آموزش پایتون ، جاوا در گام بعدی بهترین گزینه است.
بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان برمبنای بلوک
برای کودکان در گروه سنی بین ۸ تا ۱۱ سال زبان برنامه نویسی برپایه متن شروع خوبی نمی‌تواند باشد، ولی در عوض زبان‌های برنامه نویسی برپایه بلوک (Block coding) راهی آسان برای یادگیری برنامه نویسی و حل مسئله بدون نیاز به نگرانی با مدیریت خطاهای ایجاد شده و سایر مفاهیم پیچیده برنامه نویسی می‌باشند. این موضوع می‌تواند به ایجاد اساس برنامه نویسی کمک کند.
هنگامی که کودکان برنامه نویسی بلوکی را فرامی‌گیرند، تفکر ریاضی را از طریق تصاویری که در بستر بلوک‌ها کدنویسی شده‌است یاد می‌گیرند، که به آن‌ها در یادگیری مفاهیم ابتدایی کدنویسی کمک فراوانی می‌کند. کودک در این نوع از یادگیری می‌تواند به جای استفاده از متن، الگوهای مشابه را شبیه‌سازی کند. در این راستا آموزش کامپیوتر برای کودکان نباید فراموش شود.
برنامه‌هایی مانند اسکرچ، Blockly و Snap از زبان‌های برنامه نویسی کودکان برای یادگیری شبیه‌سازی توصیه میشود. از بین این زبان‌ها برنامه اسکرچ از معروف‌ترین برنامه‌ها می‌باشد و نسبت به بقیه محبوبیت زیادی دارد که در ادامه به توضیحات آن پرداخته میشود:
۱. اسکرچ
از بهترین زبان‌های برنامه نویسی برای کودکان بین ۸ تا ۱۱ سال می‌باشد که یکی از روش عالی برای شروع برنامه نویسی و ایجاد مهارت در کودک می‌باشد. این برنامه برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ به عنوان یک پروژه منبع باز شناخته شد و تا هم‌اکنون به عنوان معروف‌ترین زبان‌های برنامه نویسی برپایه بلوک به‌کار رفته و روز به روز درحال بروز شدن و رشد می‌باشد.
علت محبوبیت این برنامه این است که به کودکان این امکان را می‌دهد که انیمیشن‌ها، داستان‌های خلاقانه با تنوع زیاد تصاویر و خلق شخصیت‌ها و بازی‌های ویدیوئی تعاملی ایجاد کنند. در این‌گونه زبان برنامه نویسی کودکان علاوه بر ایجاد پروژه‌های سرگرم کننده و جذاب، می‌توانند مهارت‌های زندگی از جمله تفکر منطقی، خلاقیت و… را بیاموزند. اگر فرزند شما دارای استعداد بالایی باشد، می‌توان از زبان‌های برنامه نویسی که برپایه متن هستند، استفاده کرد.
بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان برمبنای متن
بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان بالای ۱۱ سال، استفاده از زبان برنامه نویسی برپایه متن می‌باشد. در مقایسه با برنامه نویسی برپایه بلوک، در این نوع برنامه نویسی کودک نیاز دارد از صفحه کلید استفاده کند و درک بهتری از تفکر منطقی و عمیق از مفاهیم علوم رایانه، داشته باشد و بدین صورت می‌تواند به اطلاعات خود در زمینه کامپیوتر بیفزاید. از زبان‌های برنامه نویسی برپایه متن می‌توان به ++C، پایتون، CSS / HTML ، جاوا اسکریپت، جاوا و روبی اشاره کرد که در ادامه به آن‌ها پرداخته میشود:
۲. ++C
++C یکی از مهم‌ترین زبان‌های برنامه نویسی است که دارای یک منحنی یادگیری شیب‌دار می‌باشد که به کودک کمک می‌کند تا بتواند مهارت‌های حل‌مسئله را بهبود ببخشد و می‌تواند پایه‌های یادگیری در اصول برنامه نویسی را به خوبی آموزش ببیند. همچنین به کودک این امکان را می‌دهد تا با ایجاد عادت‌های خوب برنامه نویسی، سبک کدگذاری اصولی را بیاموزد. این برنامه در برنامه نویسی از سیستم بزرگی تشکیل شده که به توسعه مرورگرهای وب مانند Firefox و chrome، انیمیشن ۳ بعدی و… می‌پردازد.
۳. پایتون
پایتون یکی از مناسب‌ترین گزینه‌ها برای شروع برنامه نویسی دانشآموزان با زبان‌های برنامه نویسی برپایه متن است. پایتون یکی از محبوب‌ترین و پرکاربردترین برنامه برای مبتدیان به شمار می‌رود. این امر باعث شده‌است که این برنامه علاوه‌بر زبان برنامه نویسی، مقدمه‌ای عالی برای ورود به دنیای برنامه نویسی باشد.
پایتون زبانی قدرتمند و بسیار منعطف است، کدگذاری آن بیشتر شبیه زبان انگلیسی می‌باشد، ساختاری بسیار جامع و منظم دارد که کدنویسی را آسان می‌سازد و به دلیل راحتی خوانش کدها، به برنامه‌نویس این امکان را می‌دهد که بتواند ارتباط خوبی با این برنامه برقرار کند؛ چون این برنامه نیاز به درک انواع داده‌ها ندارد، از این رو جایگزین بسیاری از زبان‌های برنامه نویسی پیشرفته شده است. این زبان می‌تواند شروع آموزش کدنویسی برای کودکان یا دانشآموزان باشد.
۴. HTML / CSS
این زبان یکی از بهترین زبان‌های برنامه نویسی برای کودکان در ایجاد وب به‌شمار می‌رود و به بچه‌ها و دانشآموزان این امکان را می‌دهد تا برنامه‌های وب را بررسی کنند. زبان HTML / CSS بهترین زبان برای افرادی است که علاقه زیادی به طرحی وب دارند؛ زیرا تمام مهارت‌های اساسی برای ایجاد یک صفحه وب را برای افراد فراهم می‌کند. HTML کدی است که بیشتر صفحات وب در آن نوشته میشود و نحوه ساختار اطلاعات در یک صفحه وب را تعریف کرده و جزئیات را بیان می‌کند. سپس کد CSS ظاهر وب مانند رنگ‌ها، قلم‌ها و… را مشخص می‌کند.
۵. جاوا اسکریپت
جاوا اسکریپت یکی دیگر از زبان‌های برنامه نویسی وب است که معمولا در کنار HTML و CSS مورد استفاده قرار می گیرد. نحوه رفتار وب سایت و نحوه تعامل کاربران با آن در این برنامه ارزیابی میشود. جاوا اسکریپت بعد از پایتون یکی از آسان‌ترین زبان‌های برنامه نویسی به‌شمار می‌رود. این زبان هم می‌تواند یکی از گزینه‌های مناسب برای افرادی که علاقه به طراحی وب سایت دارند، قرار بگیرد.
۶. جاوا (زبان کدنویسی Minecraft)
جاوا یکی از پرکاربردترین زبان‌های برنامه نویسی در جهان است و تحلیلگران براین باورند که حدود ۹۰ درصد از شرکت های Fortune 500 از جاوا استفاده می کنند. بنابراین یک گزینه عالی برای دانش آموزانی است که می خواهند درک درستی از کدنویسی داشته باشند. جاوا زبانی است که با آن می‌توان یک نوع متغیر را مشخص کرد، به عبارتی برنامه‌های ساخته‌شده با این زبان دارای پایداری بیشتر و قابل نگه‌داری هستند. جاوا برنامه‌ای است که از آن برای ساخت برنامه‌های اندروید تلفن‌همراه و… استفاده میشود. به این دلیل است که تسلط بر این زبان نسبت به سایر زبان‌ها زمان‌بر است.
۷. روبی (Ruby)
یکی از ساده‌ترین زبان‌ها برای برنامه نویسی می‌باشد. برخلاف سایر برنامه‌ها که باید زمان زیادی برای توضیح دادن کدهای نوشته‌شده سپری شود، این برنامه به سادگی قابل توضیح است. این موضوع عامل بسیار مهمی است که باعث میشود برای کودکانی که به تازگی شروع به برنامه نویسی کرده‌اند، مناسب باشد. روبی یک زبان بسیار قوی بوده که در همان ابتدا از آن برای برنامه توییتر استفاده شد. برای همین می‌توان به دانشآموزان نشان داد که این برنامه ابزاری است که در سیستم عامل‌های محبوب استفاده شود.
در کنار این زبان‌ها، یک محیط آموزشی آنلاین به نام CoderZ وجود دارد که برای آموزش به کودکان بین سنین ۱۰ تا ۱۸ سال مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این محیط آموزشی برای یادگیری نحوه کدنویسی ربات‌های مجازی و واقعی استفاده میشود.
به عنوان یک معلم یا مربی که در حال تحقیق در مورد گزینه های مختلف برنامه نویسی است، مهم است بداند که هر زبان مزایا و معایب خود را دارد. نکته مهم این است که دانش آموزان بتوانند مفاهیم پشت برنامه نویسی، مانند منطق پشت نوشتن کدنویسی، نحوه استفاده از ساختارها و عملکردها، کسب تجارب در زمینه‌های مختلف را یاد بگیرند.
نکات پایانی
با مطالعه برروی طیف وسیعی از زبان های برنامه نویسی مبتنی بر بلوک و متن ، تصمیم گیری در مورد شروع بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان می تواند راحت‌تر باشد. امید است که این اطلاعات درک بهتری از بهترین زبان برنامه نویسی برای کودکان به شما ارائه داده باشد. با دانستن اطلاعات پایه‌ای درمورد هرکدام از زبان‌ها بهتر می‌توانید تصمیم بگیرید که برای شروع چه زبانی برای فرزند شما می‌تواند بهتر باشد. به این نکته نیز باید توجه داشت که در انتخاب بهترین زبان برای فرزندتان استعداد او را نیز درنظر بگیرید.
یادگیری کدنویسی و رمزگشایی همه زبان های مختلف برنامه نویسی می تواند در ابتدا برای کودک ترسناک به نظر برسد، به خصوص برای بچه هایی که تازه شروع کرده اند، ولی با انتخاب درست و هوشمندانه و با در نظر گرفتن علاقه و استعداد کودک می‌توان او را به یادگیری تشویق و ترغیب کرد. روش دیگر برای اینکه بتوانید فرزند خود را وارد حوزه برنامه نویسی کنید این است که خودتان نیز شروع به یادگیری یکی از زبان‌های برنامه‌نویسی کرده و راه راه برایشان هموار سازید.
در این مقاله سعی شد مزایا، سطح چالش و قابلیت‌های منحصربه‌فرد هریک از زبان‌های برنامه‌نویسی برای کودکان بررسی شود. امید است توانسته‌باشیم اطلاعات مورد نیاز در انتخاب بهترین زبان را در اختیارتان قرار داده باشیم.
