طراحی سایت ریسپانسیو، که به آن طراحی سایت واکنشگرا نیز گفته میشود، روشی است که امکان نمایش صحیح سایت را در انواع دستگاهها فراهم میکند. در این مقاله، اهمیت طراحی سایت ریسپانسیو را بررسی کرده و روشهای مختلفی برای ایجاد یک سایت واکنشگرا معرفی میکنیم. اگر به دنبال جذب کاربران بیشتر، بهبود تجربه کاربری و افزایش رتبه سایت خود در نتایج جستجو هستید، این راهنما را از دست ندهید.
مقدمه
امروزه استفاده از تلفنهای همراه برای گشتوگذار در اینترنت به شدت افزایش یافته است. کاربران انتظار دارند که وبسایتها روی موبایل بهراحتی بارگذاری شوند، ظاهری جذاب داشته باشند و بهسادگی قابل استفاده باشند. اگر وبسایت شما برای دستگاههای موبایل بهینهسازی نشده باشد، ممکن است بخش قابلتوجهی از بازدیدکنندگان خود را از دست بدهید. علاوه بر این، موتورهای جستجویی مانند گوگل نسخه موبایلی وبسایتها را برای رتبهبندی در نتایج جستجو در اولویت قرار میدهند.
میتوانید مقاله قبلی ما با عنوان آموزش کدنویسی طراحی سایت را مطالعه کنید.
یک وبسایت ریسپانسیو چیست؟
اول از همه، یک وبسایت ریسپانسیو چیست؟ پاسخ در خود عنوان نهفته است – این وبسایتی است که برای واکنشپذیری و تنظیم خودکار روی دستگاههای موبایل طراحی شده است، بهگونهای که هم ظاهر جذابی داشته باشد و هم بهطور مؤثر برای بازدیدکنندگان موبایلی کار کند. شما میتوانید این کار را به یکی از دو روش زیر انجام دهید:
- ایجاد یک وبسایت موبایلی مستقل که از کد نسخه دسکتاپ استفاده نمیکند (این URLها معمولاً بهصورت m.mywebsite.com هستند).
- استفاده از طراحی وبسایت ریسپانسیو. این گزینه محبوبتر است، زیرا در این روش، سایت شما بهطور خودکار از نسخه دسکتاپ تنظیم میشود تا در گوشیها و تبلتها نیز بهخوبی نمایش داده شود.
بهطور طبیعی، گزینه دوم (طراحی وبسایت ریسپانسیو) انتخابی آسانتر و محبوبتر است، بهویژه اگر زمان و دانش محدودی در برنامهنویسی داشته باشید. همانطور که در مقالهای درباره هزینه واقعی یک وبسایت بیان شده است، در بودجهبندی وبسایت شما، زمان برابر با پول است.
چرا به یک وبسایت ریسپانسیو نیاز دارم؟
ممکن است از خود بپرسید: آیا واقعاً اینقدر مهم است که وبسایت من برای دستگاههای موبایل بهینهسازی شود؟ خب، این موضوع را اینگونه در نظر بگیرید: هر روز تعداد کاربران موبایل در اینترنت افزایش مییابد. در سال ۲۰۱۶، درصد کاربران موبایل در اینترنت بهطور جهانی از کاربران دسکتاپ پیشی گرفت. در سال ۲۰۱۹، گوگل تخمین زد که ۶۱٪ از تمام جستجوهای آنها از طریق گوشیهای موبایل انجام شده است. ما نیز شاهد این روند هستیم، جایی که تعداد کاربران موبایلی که از سایت ما بازدید میکنند، دائماً در حال افزایش است.
واقعیت این است که گوگل نسخه موبایلی وبسایت شما را برای تعیین رتبه آن در نتایج موتور جستجو بررسی میکند. خلاصه اینکه:
یک وبسایت موبایلی ضعیف = رتبه پایین = ترافیک کمتر.
این بدان معناست که چه در کوتاهمدت و چه در بلندمدت، اهمیت داشتن یک وبسایت که هم از نظر عملکرد و هم از نظر ظاهر در موبایل عالی باشد، هرگز به این اندازه نبوده است.
سادگی، کلید موفقیت
در طراحی وب، سادگی همیشه بهترین گزینه است. بسیاری از وبسایتها به دلیل پیچیده کردن بیش از حد عناصری مانند منوهای ناوبری، دچار مشکل میشوند. فقط به این دلیل که یک ویژگی از نظر فنی ممکن است، به این معنی نیست که باید از آن استفاده کنید. شما باید در نظر بگیرید که طراحی شما از دیدگاه یک کاربر عادی چگونه خواهد بود. یک قاعده ساده در این مورد وجود دارد: اگر کاربران متوجه نشوند، سایت را ترک خواهند کرد. به همین دلیل، اکنون بیش از هر زمان دیگری مهم است که توجه کاربران را با استفاده از یک طرحبندی ساده و واضح جلب کنید.
طراحی وبسایت ریسپانسیو چیست؟
بهطور خلاصه، طراحی سایت ریسپانسیو «Responsive Web Design» یا همان طراحی سایت واکنشگرا، به این معنی است که عناصر وبسایت شما (مانند متنها، تصاویر، ویدیوها) بهطور خودکار با توجه به دستگاهی که از آن بازدید میشود، تنظیم شوند. وضوح و اندازه همه چیز، از منوها گرفته تا تصاویر، باید تغییر کند تا بهترین تجربه کاربری را ارائه دهد، صرفنظر از اینکه کاربر از چه دستگاهی استفاده میکند. از آنجا که اکثر وبسایتها با رایانه طراحی میشوند، بهراحتی میتوان فراموش کرد که سایت در موبایل چگونه به نظر خواهد رسید. بنابراین، استفاده از یک قالب وبسایت ریسپانسیو این کار را برای شما بسیار آسانتر میکند.
استاندارد طراحی وبسایت در گذشته، فقط برای کاربران دسکتاپ (رایانهها و صفحهنمایشهای بزرگ) بود. اما امروزه این دیدگاه تغییر کرده است: کاربران موبایل باید اولویت اصلی در طراحی وبسایت باشند و تنها پس از بهینهسازی نسخه موبایل، باید به طراحی نسخه دسکتاپ پرداخت. در دنیای طراحی وب، به این رویکرد موبایل فرست «Mobile First» گفته میشود.
از نظر آماری، کاربران دسکتاپ رفتار بسیار متفاوتی در اینترنت دارند. اول از همه، در موبایل نهتنها با وضوح تصویر پایینتری کار میکنید، بلکه فضای صفحهنمایش کمتری دارید و برای پیمایش سایت نیز از ماوس استفاده نمیشود. کاربران موبایل صبر و حوصله کمتری دارند، بنابراین جلب توجه آنها از همان ابتدا یک ضرورت مطلق است. چگونه باید این کار را انجام دهید؟ دوباره پاسخ ساده است: پیامرسانی واضح و یک وبسایت که بهراحتی قابل پیمایش باشد. اینجاست که طراحی سایت ریسپانسیو اهمیت پیدا میکند و بهترین تجربه کاربری ممکن را برای کاربران موبایل فراهم میسازد.
چگونه یک طراحی وبسایت ریسپانسیو ایجاد کنیم؟
برای ایجاد یک طراحی وبسایت ریسپانسیو، چندین روش مختلف وجود دارد که میتوانید بسته به نیاز خود از آنها استفاده کنید. در اینجا، دو روش ساده و کاربرپسند برای افرادی که تجربه برنامهنویسی ندارند و یا تجربه کمی دارند، توضیح داده میشود:
۱- ایجاد یک وبسایت ریسپانسیو با استفاده از Website Builder
Website Builder ابزارهایی هستند که به شما این امکان را میدهند تا بدون نیاز به نوشتن کد، یک وبسایت ریسپانسیو بسازید. این ابزارها معمولاً دارای رابط کاربری سادهای هستند که به شما کمک میکند تا به راحتی طراحی و محتویات سایت خود را مدیریت کنید.
مراحل ایجاد وبسایت ریسپانسیو با استفاده از Website Builder:
- انتخاب پلتفرم: وبسایت بیلدرهای زیادی در دسترس هستند، مانند Wix، Squarespace و Weebly. این پلتفرمها طراحیهای آمادهای دارند که میتوانند به طور خودکار ریسپانسیو باشند.
- انتخاب تم ریسپانسیو: بیشتر پلتفرمهای Website Builder دارای تمهایی هستند که به طور پیشفرض برای دستگاههای مختلف (موبایل، تبلت، دسکتاپ) طراحی شدهاند. هنگام انتخاب قالب، مطمئن شوید که تم انتخابی شما ریسپانسیو است.
- تنظیمات و ویرایش: بعد از انتخاب قالب، میتوانید با کشیدن و رها کردن (Drag & Drop) المانها مانند متن، تصویر، ویدئو و دکمهها، محتوای سایت را به دلخواه خود ویرایش کنید.
- پیشنمایش و تست: قبل از انتشار سایت، به راحتی میتوانید پیشنمایش آن را در دستگاههای مختلف مشاهده کنید تا مطمئن شوید که طراحی به درستی در همه اندازههای صفحه نمایش نمایش داده میشود.
۲- ایجاد یک وبسایت ریسپانسیو با استفاده از WordPress
وردپرس یکی از محبوبترین سیستمهای مدیریت محتوا (CMS) است که به شما این امکان را میدهد که وبسایتهای ریسپانسیو را به راحتی بسازید. وردپرس انعطافپذیری زیادی دارد و میتوانید از قالبها و پلاگینهای متعدد برای طراحی ریسپانسیو استفاده کنید.
مراحل ایجاد وبسایت ریسپانسیو با استفاده از WordPress:
- انتخاب هاستینگ و نصب وردپرس: ابتدا باید یک هاستینگ برای سایت خود انتخاب کنید. بسیاری از ارائهدهندگان هاست مانند Bluehost و SiteGround نصب وردپرس را به طور خودکار انجام میدهند.
- انتخاب قالب ریسپانسیو: پس از نصب وردپرس، باید یک قالب ریسپانسیو انتخاب کنید. خوشبختانه، بسیاری از قالبهای وردپرس به طور پیشفرض ریسپانسیو هستند. قالبهای مانند Astra، OceanWP و GeneratePress از جمله قالبهای پرطرفدار و ریسپانسیو هستند.
- سفارشیسازی قالب: بعد از نصب قالب، میتوانید آن را بر اساس نیاز خود سفارشیسازی کنید. در وردپرس ابزارهای زیادی برای ویرایش و شخصیسازی صفحات و طرحبندیهای مختلف وجود دارد.
- افزودن افزونهها: برای افزودن قابلیتهای مختلف به سایت خود، میتوانید از افزونهها استفاده کنید. به عنوان مثال، افزونههایی مانند Elementor یا WPBakery برای ایجاد صفحات ریسپانسیو و طراحیهای زیبا به شما کمک میکنند.
- پیشنمایش و تست: قبل از انتشار سایت، حتماً آن را در اندازههای مختلف صفحه نمایش تست کنید. وردپرس به شما این امکان را میدهد که سایت خود را در حالت موبایل، تبلت و دسکتاپ مشاهده کنید تا مطمئن شوید که طراحی به خوبی در تمامی دستگاهها نمایش داده میشود.
در نهایت، هر دو روش Website Builder و WordPress به شما این امکان را میدهند که یک وبسایت ریسپانسیو بسازید، اما انتخاب ابزار مناسب بستگی به نیازها و راحتی شما دارد. اگر به دنبال راهحلی ساده و سریع هستید، Website Builder گزینه مناسبی است، در حالی که WordPress به شما کنترل بیشتری روی طراحی و ویژگیهای سایت میدهد.
اهمیت طراحی سایت ریسپانسیو
طراحی سایت ریسپانسیو اهمیت زیادی دارد، زیرا امروزه کاربران از دستگاههای مختلفی برای دسترسی به اینترنت استفاده میکنند. برخی از مهمترین دلایل اهمیت طراحی سایت ریسپانسیو عبارتند از:
- افزایش دسترسی کاربران: کاربران میتوانند بدون مشکل از هر دستگاهی به سایت دسترسی داشته باشند.
- تجربه کاربری بهتر: طراحی واکنشگرا باعث میشود که کاربران تجربهای راحتتر و لذتبخشتر داشته باشند.
- سئو و بهینهسازی سایت: گوگل طراحی ریسپانسیو را ترجیح میدهد و سایتهای واکنشگرا رتبه بهتری در نتایج جستجو کسب میکنند.
- کاهش نرخ پرش «Bounce Rate»: اگر سایت در موبایل یا تبلت بهدرستی نمایش داده نشود، کاربران آن را ترک خواهند کرد.
- کاهش هزینههای توسعه و نگهداری: نیازی به طراحی چندین نسخه از سایت برای دستگاههای مختلف نیست، که باعث کاهش هزینههای توسعه و پشتیبانی میشود.
اصول طراحی سایت ریسپانسیو
برای ایجاد یک سایت ریسپانسیو که بهخوبی در تمام دستگاهها (دسکتاپ، موبایل، تبلت و غیره) نمایش داده شود، باید اصول و تکنیکهای خاصی را رعایت کرد. در این بخش به برخی از مهمترین اصول طراحی سایت ریسپانسیو اشاره میکنیم:
۱- استفاده از طراحی انعطافپذیر
در طراحی ریسپانسیو، باید از شبکههای انعطافپذیر یا Fluid Grid Layout استفاده کنید. این طراحی بهجای استفاده از مقادیر ثابت برای اندازهها، از درصدها و واحدهای نسبی مانند vw (عرض صفحهنمایش)، vh (ارتفاع صفحهنمایش) و em (واحدی وابسته به اندازه فونت) استفاده میکند. این کار باعث میشود که عناصر سایت با تغییر اندازه صفحه بهطور خودکار تنظیم شوند و محتوا بهطور مؤثر در ابعاد مختلف صفحهنمایش جا بیفتد.
مثال:
.container { width: 80%; margin: 0 auto; }
در مثال بالا، به جای استفاده از عرض ثابت، از درصد استفاده شده که به سایت اجازه میدهد که بهصورت انعطافپذیر در دستگاههای مختلف نمایش داده شود.
۲- تصاویر و رسانههای انعطافپذیر (Flexible Media)
تصاویر و ویدئوها باید بهگونهای تنظیم شوند که در اندازههای مختلف بدون کاهش کیفیت نمایش داده شوند. یکی از بهترین روشها برای این کار استفاده از ویژگی max-width: 100% در CSS است. این ویژگی تضمین میکند که تصاویر همیشه به اندازه کافی کوچک شده و از اندازه صفحه فراتر نروند.
img { max-width: 100%; height: auto; }
این کار باعث میشود که تصویر بهطور خودکار به اندازه مناسب با عرض صفحه تنظیم شود و از تغییر نسبت تصویر جلوگیری کند.
۳- استفاده از مدیا کوئریها در CSS
مدیا کوئریها «Media Queries» ابزار مهمی در طراحی ریسپانسیو هستند که به شما این امکان را میدهند تا استایلهای مختلفی را بسته به اندازه صفحهنمایش اعمال کنید. شما میتوانید ویژگیهای CSS خاصی را برای دستگاههای مختلف تعریف کنید تا طراحی سایت بهطور بهینه در اندازههای مختلف نمایش داده شود.
مثال:
@media (max-width: 768px) { body { background-color: lightgray; } }
در مثال بالا، وقتی عرض صفحهنمایش کمتر از ۷۶۸ پیکسل باشد (مثلاً در موبایلها)، رنگ پسزمینه صفحه تغییر میکند. این روش میتواند برای تنظیم چیدمانها، اندازه فونتها و دیگر ویژگیهای استایل استفاده شود.
۴- تایپوگرافی و اندازه فونتها
در طراحی ریسپانسیو، استفاده از واحدهای نسبی مانند em و rem به جای پیکسلها بسیار مهم است. این واحدها بهطور خودکار متناسب با اندازه صفحه یا اندازه پیشفرض فونت تغییر میکنند، که باعث میشود فونتها در دستگاههای مختلف بهدرستی نمایش داده شوند.
body { font-size: 1rem; /* برابر با 16px بهصورت پیشفرض */ } h1 { font-size: 2rem; /* برابر با 32px */ }
با استفاده از واحد rem، اندازه فونتها متناسب با اندازه پیشفرض سیستم یا صفحهنمایش تغییر میکند.
۵- تست و ارزیابی سایت در دستگاههای مختلف
یکی از اصول مهم در طراحی سایت ریسپانسیو، تست و ارزیابی سایت در دستگاههای مختلف است. قبل از اینکه سایت خود را منتشر کنید، باید مطمئن شوید که بهدرستی در مرورگرهای مختلف و دستگاههای گوناگون نمایش داده میشود. برای این کار میتوانید از ابزارهایی مانند Google Mobile-Friendly Test و DevTools در مرورگرهای مدرن استفاده کنید.
- Google Mobile-Friendly Test: این ابزار از Google به شما کمک میکند تا بررسی کنید که آیا سایت شما برای دستگاههای موبایل مناسب است یا خیر.
- DevTools: ابزار توسعهدهنده در مرورگرهای مانند Chrome به شما این امکان را میدهد که سایت را در اندازهها و دستگاههای مختلف شبیهسازی کرده و مشکلات ریسپانسیو بودن را شناسایی کنید.
مثال استفاده از DevTools:
- در مرورگر Chrome، روی صفحه راستکلیک کرده و Inspect را انتخاب کنید.
- سپس، در پنل بازشده، آیکن Toggle device toolbar (دستگاه شبیهسازی شده) را فشار دهید.
- حالا میتوانید اندازههای مختلف صفحهنمایش را شبیهسازی کنید و بررسی کنید که سایت بهدرستی نمایش داده میشود یا خیر..
مراحل طراحی سایت ریسپانسیو
مراحل طراحی یک سایت ریسپانسیو (واکنشگرا) به معنای طراحی سایتی است که بهطور خودکار با اندازههای مختلف صفحهنمایش سازگار میشود و تجربه کاربری بهتری را ارائه میدهد. در ادامه، هر یک از مراحل توضیح داده شده است:
۱- انتخاب یک قالب یا فریمورک مناسب
در این مرحله، انتخاب فریمورکهای مناسب برای طراحی سایت ریسپانسیو بسیار مهم است. فریمورکها مانند Bootstrap، Foundation و Tailwind CSS ابزارهایی هستند که کمک میکنند فرایند طراحی سایت را تسریع کرده و عملکرد ریسپانسیو بودن را آسانتر کنند. این فریمورکها دارای کلاسهای از پیش تعریف شده برای ساختار سایت هستند که با استفاده از آنها میتوانید بهسرعت سایت خود را متناسب با اندازه صفحه نمایشهای مختلف طراحی کنید. برای مثال، Bootstrap از سیستم شبکه «Grid system» استفاده میکند که به شما این امکان را میدهد که در صفحات مختلف، ساختار سایت را متناسب با دستگاههای موبایل، تبلت و دسکتاپ تنظیم کنید.
۲- ایجاد یک طرح اولیه (Wireframe)
قبل از شروع به کدنویسی، طراحی یک طرح اولیه یا Wireframe ضروری است. این مرحله به شما کمک میکند که بتوانید ساختار کلی سایت را بدون وارد کردن جزئیات بصری تعیین کنید. در این مرحله، شما با استفاده از ابزارهای طراحی مانند Figma، Sketch یا حتی کاغذ و قلم میتوانید ساختار پایه و نحوه چیدمان عناصر مختلف (مانند منوها، تصاویر و متنها) را طراحی کنید. این طراحی پایه کمک میکند که هنگام شروع کدنویسی، هدف و رویکرد واضحی برای ساخت سایت داشته باشید.
۳- کدنویسی HTML و CSS
در این مرحله، شما به طراحی سایت با استفاده از HTML و CSS خواهید پرداخت. HTML برای ایجاد محتوا و ساختار صفحات استفاده میشود، در حالی که CSS برای استایلدهی به آنها و زیبا کردن طراحی بهکار میرود. در طراحی ریسپانسیو، استفاده از ویژگیهایی مانند Flexbox و Grid برای ایجاد شبکههای انعطافپذیر و همچنین Media Queries برای تغییر ظاهر سایت متناسب با اندازه صفحهنمایش اهمیت دارد. بهعنوان مثال، میتوانید برای دستگاههای موبایل اندازه فونتها و چیدمانها را تغییر دهید تا خواندن و استفاده از سایت راحتتر شود.
۴- اضافه کردن تعامل با جاوا اسکریپت
پس از طراحی ساختار و استایل سایت، مرحله بعدی افزودن تعاملات به سایت است. استفاده از جاوا اسکریپت به شما این امکان را میدهد که ویژگیهای تعاملی مانند منوهای کشویی، فرمهای داینامیک، اسلایدرها و انیمیشنها را به سایت اضافه کنید. این ویژگیها نه تنها به بهبود تجربه کاربری کمک میکنند، بلکه میتوانند جذابیت سایت را نیز افزایش دهند. بهطور مثال، یک منوی کشویی که در حالت موبایل نمایش داده میشود، میتواند فضای صفحه را بهینه کند و در عین حال به کاربر این امکان را بدهد که به راحتی به بخشهای مختلف سایت دسترسی پیدا کند.
۵- تست و بهینهسازی سایت
آخرین مرحله، بررسی عملکرد سایت در دستگاهها و مرورگرهای مختلف است. ممکن است سایتی که در یک مرورگر بهخوبی نمایش داده میشود، در مرورگرهای دیگر یا بر روی دستگاههای مختلف (مثل موبایل یا تبلت) مشکلاتی داشته باشد. پس از اطمینان از صحت عملکرد، بهینهسازی سرعت بارگذاری سایت و رفع مشکلات مربوط به سازگاری مرورگرها و اندازههای صفحهنمایش اهمیت دارد. ابزارهایی مانند Google Lighthouse یا BrowserStack میتوانند در این مرحله به شما کمک کنند. همچنین، توجه به سرعت بارگذاری سایت و بهینهسازی تصاویر برای کاهش زمان بارگذاری سایت از نکات مهم در این مرحله است.
طراحی سایت ریسپانسیو، روندی است که از فریمورکهای مناسب برای ساختار اولیه شروع شده و سپس با استفاده از HTML، CSS و JavaScript سایت را برای دستگاههای مختلف بهینه میکند. در نهایت، تست و بهینهسازی برای اطمینان از عملکرد صحیح در تمامی دستگاهها انجام میشود. این مراحل، در کنار هم، به ایجاد یک تجربه کاربری بهینه و جذاب برای بازدیدکنندگان سایت کمک میکنند.
مزایای طراحی سایت ریسپانسیو
طراحی سایت ریسپانسیو یا واکنشگرا، مزایای متعددی دارد که باعث میشود این روش به یکی از انتخابهای برتر برای طراحی سایت تبدیل شود. در این بخش به چندین مزیت مهم آن اشاره میکنیم:
- بهبود تجربه کاربری: سایتهای ریسپانسیو در هر دستگاهی بهخوبی نمایش داده میشوند.
- بهینهسازی برای موتورهای جستجو (SEO): گوگل طراحی ریسپانسیو را ترجیح میدهد و این امر به بهبود رتبه سایت کمک میکند.
- افزایش سرعت بارگذاری صفحات: سایتهایی که برای موبایل بهینه شدهاند، سرعت بارگذاری بهتری دارند.
- کاهش هزینههای نگهداری: نیازی به طراحی نسخههای جداگانه برای موبایل و دسکتاپ نیست.
نتیجهگیری
در دنیای دیجیتال امروز، داشتن یک وبسایت ریسپانسیو دیگر یک انتخاب نیست، بلکه یک ضرورت است. با افزایش روزافزون کاربران موبایل، اگر وبسایت شما برای این دستگاهها بهینهسازی نشده باشد، نهتنها تجربه کاربری ضعیفی ارائه میدهد، بلکه در رتبهبندی موتورهای جستجو نیز جایگاه پایینتری خواهد داشت.
طراحی سایت ریسپانسیو یا واکنشگرا به شما این امکان را میدهد که وبسایتی ایجاد کنید که در تمام دستگاهها، از گوشیهای هوشمند گرفته تا تبلتها و کامپیوترهای دسکتاپ، بهخوبی نمایش داده شود. خوشبختانه، ابزارهایی مانند Website Builder و WordPress این فرآیند را برای همه آسان کردهاند، حتی اگر دانش برنامهنویسی نداشته باشید.
در نهایت، یک وبسایت ریسپانسیو نهتنها باعث بهبود تجربه کاربری و افزایش ترافیک سایت شما میشود، بلکه برند شما را حرفهایتر نشان میدهد. بنابراین، اگر تاکنون وبسایت خود را برای موبایل بهینه نکردهاید، همین امروز اقدام کنید تا از مزایای بیشمار آن بهرهمند شوید.