آیا تا‌به‌حال از اطرافیان خود شنیده‌اید که وجهی از حسابشان، بدون اطلاع آن‌ها برداشت شده و دیگر خبری از آن نشده است؟ این یکی از هزاران جرائم سایبری و اینترنتی می‌باشد، که بسیاری از ما حتی از وجود یکی از آن‌ها هم بی‌اطلاع هستیم.
به‌راحتی می‌توان گفت که در عصر حاضر تعداد جرائم سایبری و اینترنتی از سایر جرائم به‌مراتب بیشتر است. در این مقاله از مجله پی استور می‌خواهیم کمی بیشتر درباره جرائم سایبری و اینترنتی صحبت کرده و به اطلاعات خود در این زمینه بیفزاییم تا مبادا گرفتار چنین دام‌هایی شویم.
مقدمه
در طول تاریخ و از آغاز شکل‌گیری تمدن‌ها، همواره جرم و جنایت وجود داشته است. به‌مرور و با گذشت زمان بر تعداد و انواع آن‌ها افزوده شده تا به روزگار ما رسیده است. در روزگار ما علاوه بر جرائم سابق و معمول، نوع دیگری از جرم‌ها هم به‌وجود آمده است که از آن‌ها با عنوان جرائم سایبری و اینترنتی یاد می‌شود. تقریباً از زمان ظهور تکنولوژی‌های جدید ارتباطی و اطلاعاتی در فضای اینترنت، جرائم سایبری و اینترنتی هم ظاهر شدند.
جرائم سایبری و اینترنتی همان‌طوری‌که از اسمشان پیداست، به جرائمی گفته می‌شود که توسط رایانه در فضای اینترنت و سایبری اتفاق می‌افتند و روز‌به‌روز بر نوع و شمار آن‌ها افزوده می‌شود. همین امر موجب شده تا قوانین و مقرراتی در این زمینه وضع شود و در دیوان عالی کشور هم شعبه‌هایی جهت رسیدگی به جرائم سایبری و اینترنتی تشکیل گردد.
نفوذ و گستره جرائم سایبری آن‌قدر زیاد شده است که به‌عنوان یکی از چالش‌های مهم امنیتی در سطح جهان مطرح می‌شود. طیف وسیعی از مردم در سراسر دنیا و به‌عبارت دیگر اکثر قریب به اتفاق آن‌ها، از اینترنت استفاده می‌کنند، ولی متأسفانه تعداد بسیار کمی از آن‌ها در زمینه جرائم اینترنتی اطلاعات دارند و معمولاً در دام آن‌ها گرفتار می‌شوند.
جرائم سایبری و اینترنتی چیست؟
در حقوق جزا به جرائم سایبری، جرائمی که علیه فناوری اطلاعات انجام می‌شوند نیز می‌گویند، که این‌طور تعریف می‌شود: دسترسی به اطلاعات محرمانه و حساس افراد با به‌کارگیری روش‌های غیرقانونی و نامشروع، برای ورود به سیستم‌های کامپیوتری و استفاده از بدافزارهای مخرب را جرائم سایبری و اینترنتی می‌گویند.
برخی از جرائم سایبری و اینترنتی معمول عبارتنداز:
- سرقت هویت افراد یا سازمان‌ها
- محتواهای غیراخلاقی و مبتذل
- جرائم مالی و اقتصادی
- گرفتن باج از افراد و نهادها
- هرزنامه‌ها
- جاسوسی افراد و سازمان‌ها
- تحقیر سایبری
- تقلب و کلاهبرداری
- فیشینگ
- نقض قوانین مربوط به کپی رایت
- نفرت پراکنی در جامعه
- رایج‌ترین جرائم سایبری امروزه، برداشت‌های غیرمجاز و کلاهبرداری‌های اینترنتی هستند. افرادی که این کارها را انجام می‌دهند، همیشه مردم ناآگاه و غافل را طعمه خود قرار داده و از سادگی و حرص و طمع آن‌ها سوء‌استفاده می‌کنند. شاید دیده باشید پیام‌هایی را که مدام برای همه ارسال می‌شوند و حاوی متن‌های تحریک‌برانگیز هستند.
با کلیک روی آن‌ها و لینک مورد نظرشان نصب نرم‌افزاری که بدافزار هم هست، صورت می‌پذیرد. این بدافزار باعث هک شدن موبایل و سیستم شما می‌شود و مجرمان سایبری را به هدفشان می‌رساند. پیشنهادها و پیام‌ها آن‌قدر وسوسه کننده هستند که گاه خود قربانی با وجود آگاه بودن از هشدارها هم در تله آن‌ها گرفتار می‌شود.
معمولاً روش کار این مجرمان به‌این‌صورت است که در زمان‌هایی که افکار مردم به موضوعی همه‌گیر معطوف است، از همان مسیر وارد می‌شوند. مثلاً در زمان واریز سود سهام عدالت که همه منتظر پیامک واریز سود هستند، این مجرمان پیام‌هایی را تحت این عنوان با لینک مخرب مورد نظر خودشان برای افراد ارسال می‌کنند. فرد دریافت‌کننده پیام بدون تفکر و مشکوک شدن در دام آن‌ها شکار می‌شود.
هکرها که به‌عنوان مجری جرائم سایبری و اینترنی شناخته می‌شوند، ۳ روش رایج برای حمله دارند. روش اول استفاده از بدافزارهاست. روش دوم حملات DDOS است که در آن هکر درخواست‌های زیاد و مکرری را به سرور ارسال کرده و منجربه ایجاد اضافه‌بار و در نتیجه آفلاین شدن سرور شده و آن را از دسترس کاربرانش خارج می‌کند.
روش سوم هم فیشینگ است. در روش فیشینگ مجرمان با ارسال یک ایمیل گیرنده را مجبور به باز کردن فایل ارسالی یا کلیک روی لینک مورد نظرشان کرده و دستگاه را به یک بدافزار آلوده کرده و به اطلاعات شما دسترسی پیدا می‌کنند. این جرائم برای سازمان‌ها و شرکت‌های بزرگ بسیار خطرناک بوده و گاه ضررات جبران‌ناپذیری را به آن‌ها وارد می‌کنند.
نمونه هایی از جرائم سایبری و اینترنتی رایج
در ذیل به بیان چند نمونه از جرائم رایج اینترنتی می‌پردازیم.
۱) نمونه اول
در این نوع از جرائم سایبری و اینترنتی که به روش میس کال (Miss Call) معروف است، فرد مجرم شماره شما را از یک خط ناشناس به شکل میس کال شماره‌گیری می‌کند. شما که با دیدن شماره ناشناس مجدداً با او تماس می‌گیرید، بدون اینکه خود متوجه باشید به سرویس پرداخت نقدی تلفن وصل شده‌اید. در پایان تماس هیچ اتفاقی در ظاهر نمی‌افتد ولی وقتی قبض خود را پرداخت می‌کنید با هزینه بسیار بالایی روبرو می‌شوید و تازه می‌فهمید که گرفتار یک کلاهبرداری اینترنتی شده‌اید.
۲) نمونه دوم
نوع دیگری از جرائم سایبری و اینترنتی بدین صورت است که با فردی تماس می‌گیرند و خود را متخصص رایانه و پشتیبان فنی معرفی می‌کنند. با این گفته که ویروس و بدافزاری سیستم شما را تهدید می‌کند، کنترل از راه دور سیستم فرد را در دست می‌گیرند و با ادعای نصب نرم‌افزارهای حفظ امنیت به محافظت می‌پردازند، در حالیکه در پشت صحنه هدف به‌دست آوردن مبالغ بالا در برابر خدمات است.
۳)نمونه سوم
جدیداً فعالیت در حوزه رمزارزها هم رواج پیدا کرده است. چه بسا افرادی که حتی کمترین آگاهی از این مقوله نداشتند، از روی حرص و طمع وارد این عرصه شده و ضررهای فراوانی را متحمل گردیده‌اند. معمولاً افراد بیشترین آسیب را با در اختیار قرار دادن رمز کیف پول دیجیتال خود، متحمل می‌شوند که کار را برای سودجویان آسان می‌کند.
کلاهبرداران به صورت صرافی‌های آنلاین ارز دیجیتال یا افراد متخصص، با وعده سودهای هنگفت به افرادی که اطلاع چندانی از ارزهای دیجیتالی ندارند، و سودای یک شبه ثروتمند شدن را دارند، سرمایه آن‌ها را جذب کرده و بعد بدون اینکه هیچ ردپایی از خود به جا بگذارند، فرار کرده و از صحنه خارج می‌شوند.
قانون جرایم رایانه ای در نظام جمهوری اسلامی ایران
این قانون شامل ۵۶ ماده و ۲۵ تبصره است، که در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ ۱۳۸۸/۳/۵ مجلس شورای اسلامی، در زمان ریاست جمهوری دکتر محمود احمدی نژاد تصویب و در تاریخ ۱۳۸۸/۳/۲۰ به تصویب شورای نگهبان رسیده است.
بخش یک این قانون به بیان جرائم و مجازات‌ها در هشت فصل به شرح زیر پرداخته است:
فصل اول: جرائم علیه محرمانگی داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی
فصل دوم: جرائم علیه صحت و تمامیت داده‌ها و سامانه‌های رایانه‌ای و مخابراتی
فصل سوم: سرقت و کلاهبرداری مرتبط با رایانه
فصل چهارم: جرائم علیه عفت و اخلاق عمومی
فصل پنجم: هتک حیثیت و نشر اکاذیب
فصل ششم: مسئولیت کیفری اشخاص
فصل هفتم: سایر جرائم
فصل هشتم: تشدید مجازات‌ها
در فصل اول سه مبحث مهم بیان شده است که عبارتنداز:
- دسترسی غیرمجاز: هر کس به‌طور غیرمجاز به داده‌ها یا سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی که به وسیله تدابیر امنیتی محافظت شده است دسترسی یابد، بین ۵ تا ۲۰ میلیون ریال جریمه نقدی و یا بین ۹۱ روز تا ۱ سال حبس و یا هردو محکوم می‌شود.
- شنود غیرمجاز: هر کس به‌طور غیرمجاز محتوای در حال انتقال ارتباطات غیرعمومی در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا امواج الکترومغناطیسی یا نوری را شنود کند، بین ۱۰ تا ۴۰ میلیون ریال جریمه نقدی و بین ۶ ماه تا ۲ سال حبس یا هر دو محکوم می‌شود.
- جاسوسی رایانه‌ای: هر کس به‌طور غیرمجاز نسبت به داده‌های سری در حال انتقال یا ذخیره شده در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده مرتکب جاسوسی شود، بین ۲۰ تا ۶۰ میلیون ریال جریمه نقدی و بین ۱ تا ۳ سال حبس محکوم می‌شود.
دو مبحث مهم فصل دوم هم به شرح زیر می‌باشند:
- جعل رایانه‌ای: هر فردی که به‌صورت غیرمجاز اعمال زیر را مرتکب شود، مجرم شناخته شده و به بین ۲۰ تا ۱۰۰ میلیون ریال جریمه نقدی و بین ۱ تا ۵ سال حبس محکوم می‌شود. این اعمال عبارتنداز:
۱) تغییر یا ایجاد داده‌های قابل استناد یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده به آن‌ها
۲) تغییر داده‌ها یا علائم موجود در کارت‌های حافظه یا قابل پردازش در سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا تراشه‌ها یا ایجاد یا وارد کردن متقلبانه داده‌ها یا علائم به آن‌ها
- تخریب و اخلال در داده ها یا سامانه‌های مخابراتی و رایانه‌ای: این مبحث در دو قسمت به شرح زیر بررسی می‌شود.
۱) هر کس به طور غیر مجاز داده‌های دیگری را از سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی یا حامل‌های داده حذف یا تخریب یا مختل یا غیرقابل پردازش کند، به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۱۰ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
۲) هر کس به طور غیرمجاز با اعمالی ازقبیل وارد کردن، انتقال دادن، پخش، حذف کردن، متوقف کردن، دستکاری یا تخریب داده‌ها یا امواج الکترومغناطیسی و نوری، سامانه‌های رایانه‌ای یا مخابراتی دیگری را از کار بیندازد یا کارکرد آن‌ها را مختل سازد، به حبس از ۶ ماه تا ۲ سال یا جزای نقدی از ۱۰ میلیون ریال تا ۴۰ میلیون ریال یا هر دو مجازات محکوم خواهد شد.
جرائم سایبری و اینترنتی نه‌تنها می‌تواند از داخل کشور انجام شود، بلکه با هدف نقض امنیت و ایجاد اختلال در نظام کشور، از سوی دشمنان خارجی نیز صورت بگیرد. آثار و نتایج تخریب جنگ‌های سایبری به‌مراتب شدیدتر و وسیع تر از جنگ‌های فیزیکی و حضوری است. در این جنگ‌ها افکار و ذهن انسان‌ها مورد هدف قرار گرفته می‌شوند و با تحریک احساسات و عقاید آن‌ها به فتنه پراکنی و ایجاد تفرقه می پردازند.
پلیس فتا چیست؟
پلیس سایبری ایران یا پلیس فتا، مخفف پلیس فضای تولید و تبادل اطلاعات فراجاست. این نهاد برای مبارزه با کلاهبرداری اینترنتی (فیشینگ)، هک، نفوذ، جعل و جرائم رایانه‌ای است. این نهاد بعد از سازمان‌های اصلی امنیتی مثل وزارت اطلاعات، واحد فرماندهی سایبری سپاه پاسداران و سازمان اطلاعات سپاه در زمره سازمان‌های امنیتی خرد قرار دارد.
هدف از تشکیل چنین نهادی کشف جرائمی بود که در فضاهای مجازی و اینترنتی اتفاق می‌افتادند. در سال ۱۳۸۸ در پی ناآرامی‌های کشور پس از اعلام نتایج انتخابات و انتشار کرم رایانه‌ای استاکس نت و کنترل فضای سایبری توسط بدخواهان و مخالفان جمهوری اسلامی ایران، این تصمیم گرفته شد که نهادی به‌نام پلیس فتا تأسیس شود. پلیس فتا وظیفه دارد با گشتن در فضاهای مجازی، شبکه‌های اجتماعی، بلاگ‌ها و سایت‌ها آن‌ها را بررسی کرده و در صورت مشاهده محتواهای غیراخلاقی و غیرقانونی اقدامات لازم را انجام دهد.
این سازمان مسئولیت تأمین امنیت و آسایش در فضای مجازی و سایبری را برعهده دارد. شما عزیزان می‌توانید در‌صورت مشاهده جرائم سایبری و اینترنتی با مرکز فوریت‌های سایبری پلیس فتا ارتباط برقرار کرده و با شماره ۰۹۶۳۸۰ تماس حاصل فرمائید.
جرائمی که پلیس فتا به آن‌ها رسیدگی می‌کند، به شرح زیر می‌باشند:
- انتشار فیلم و عکس خصوصی اشخاص
- ساخت فروشگاه‌های آنلاین جعلی
- حملات سایبری
- ایجاد مزاحمت و آزار و اذیت در شبکه‌های اجتماعی
- هک کردن سیستم‌های رایانه‌ای و دسترسی غیرمجاز به آن‌ها
- هک کردن اطلاعات افراد و سوء‌استفاده کردن از آن‌ها
- جاسوسی از طریق اینترنت
- برداشت غیرمجاز پول از حساب افراد
- انتشار محتواهای غیراخلاقی و تصاویر مبتذل
- انتشار اسکرین شات از چت خصوصی اشخاص
- سوء استفاده از بانک‌های اطلاعاتی
- انتشار اکاذیب در اینترنت
- ایجاد موانع برای دسترسی کاربران
سخن پایانی درمورد جرائم سایبری و اینترنتی
اینترنت و فضای مجازی دیگر از اعضای ثابت و اجزاء لاینفک زندگی ما به‌شمار می‌روند. نمی‌توان برای جلوگیری از جرائم سایبری و اینترنتی آن‌ها را حذف کرد و فقط می‌توان در برابر آن‌ها آگاهانه عمل کرد تا کمتر دچار آسیب و ضرر شویم. در حالت کلی هدف از انجام جرائم سایبری و اینترنتی اذیت و آزار رساندن به دیگران و پایمال کردن حقوق انسان‌ها و سازمان‌هاست.
همه جرائم سایبری و اینترنتی نام برده شده به نحوی به هم متصل بوده و با یکدیگر ارتباط دارند. متأسفانه در همه این موارد این اشخاص عادی و کم‌اطلاع جامعه هستند که هم زودتر از دیگران و هم بیشتر از آن‌ها گرفتار شده و علاوه بر ضرر مالی از لحاظ روانی و روحی هم آسیب می‌بینند. پس بهتر است اطلاعات خود را در این زمینه افزایش دهیم، چراکه علاج واقعه پیش از وقوع باید کرد!
شما عزیزان هم نکته نظرات خود را در زمینه جرائم سایبری و اینترنتی با ما درمیان بگذارید تا بتوانیم با یاری شما، کیفیت مطالب خود را ارتقاء دهیم.
