در دنیای فناوری اطلاعات، اصطلاحات کدنویسی «Coding» و برنامه نویسی «Programming» به طور معمول در مکالمات حرفه‌ای و آموزشی مورد استفاده قرار می‌گیرند. با این حال، برای بسیاری از افراد، این دو واژه ممکن است مشابه به نظر برسند. در این مقاله به بررسی تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی، تفاوت‌ها و شباهت‌های این دو مفهوم و چگونگی انتخاب بهترین روش یادگیری برای هرکدام پرداخته می‌شود. در پایان، شما به درک بهتری از اینکه کدام یک را باید ابتدا یاد بگیرید و چگونه می‌توانید در این زمینه موفق شوید، دست خواهید یافت. اگر شما هم به دنیای فناوری و توسعه نرم‌افزار علاقه‌مند هستید، این مقاله می‌تواند گامی مهم در درک بهتر این حوزه باشد.
کدنویسی چیست؟
کدنویسی به ما این امکان را می‌دهد که از اپلیکیشن‌های موبایل استفاده کنیم، با نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌های مختلف کار کنیم و حتی بازی‌های موردعلاقه‌مان را اجرا کنیم یا وب‌سایتی را که در حال خواندن این مقاله در آن هستید، مرور کنیم. همه‌ی این‌ها از طریق کدنویسی ممکن شده‌اند.
پس کدنویسی به زبان ساده چیست؟
می‌توان کدنویسی را به‌عنوان فرایند ترجمه‌ی دستورالعمل‌ها از زبان انسانی به زبانی که یک ماشین بتواند آن را درک کند، تعریف کرد. این کد به رایانه می‌گوید که چگونه رفتار کند و چه اقداماتی را انجام دهد.
اگر می‌خواهید یک کدنویس شوید، باید دانش اولیه‌ای از زبان‌های برنامه‌نویسی داشته باشید. منظور از زبان‌های برنامه‌نویسی، زبان‌هایی مانند Python، Java، Go، PHP یا JavaScript است که تنها چند نمونه از آن‌ها را نام برده‌ایم.
هدف اصلی کدنویسی، ایجاد دستوراتی است که می‌توانند عملیات خاصی را در دستگاه‌ها اجرا کنند. کدنویسی می‌تواند شامل ایجاد اسکریپت‌های ساده برای اتوماسیون یا حتی توسعه اجزای کوچکی از یک نرم‌افزار پیچیده باشد.
کدنویسی مؤثر و مناسب، بسته به زبان برنامه‌نویسی انتخابی، نیازمند مهارت‌هایی خاص است. باید با سینتکس، کلمات کلیدی اصلی و منطق پشت زبان برنامه‌نویسی آشنایی داشت که این همان تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی است.
برنامه نویسی چیست؟
برنامه نویسی فراتر از کدنویسی است. برنامه‌نویسی فرایند ایجاد دستورالعمل‌هایی است که به رایانه می‌گویند چگونه یک وظیفه‌ی خاص را انجام دهد. این کار با استفاده از زبان‌های برنامه‌نویسی انجام می‌شود، مانند:
زبان‌های برنامه‌نویسی
وقتی درباره‌ی برنامه‌نویسی صحبت می‌کنیم، آن را مانند یک کنترل از راه دور تلویزیون در نظر بگیرید. این کنترل منتظر می‌ماند تا شما با فشردن دکمه‌های مختلف، دستوراتی را به آن بدهید، که تلویزیون را وادار به انجام کارهای خاصی مانند تغییر کانال، افزایش صدا و غیره کند. برنامه‌نویسان نیز به همین شکل می‌توانند به رایانه دستور دهند که کارهای مختلفی را انجام دهد. در این زمینه، برنامه نویس باید ساختار کلی نرم‌افزار، تعاملات میان بخش‌ها و الگوریتم‌های پیچیده را در نظر بگیرد. در حالی که کدنویسی به نوشتن کدهای اجرایی محدود است، برنامه نویسی به طراحی سیستم‌هایی اشاره دارد که کدنویسی جزئی از آن‌هاست.
با برنامه‌نویسی، تقریباً می‌توان هر کاری انجام داد. از برنامه‌ریزی ربات‌ها برای کمک در کارهای خانه گرفته تا برنامه‌نویسی خودروهای خودران مانند تسلا.
برای اینکه یک برنامه‌نویس بتواند برنامه‌ای را برای پیاده‌سازی ایده‌ی خود توسعه دهد، باید مراحل زیر را طی کند:
- برنامه‌ریزی ساختار اپلیکیشن (با استفاده از ابزارهایی مانند Trello)
- طراحی رابط کاربری (با استفاده از ابزارهایی مانند Figma یا Adobe XD)
- توسعه‌ی برنامه (با استفاده از زبان برنامه‌نویسی انتخابی خود)
- تست ویژگی‌های برنامه
- انتشار آن (روی سرویس‌های میزبانی رایگان یا پولی)
- نگهداری و به‌روزرسانی پس از تکمیل پروژه
پس همان‌طور که مشاهده می‌کنید، برنامه‌نویسی فقط به نوشتن کد محدود نمی‌شود. بلکه شامل کار با ساختارهای داده و الگوریتم‌ها نیز هست و به‌طور کلی با ایجاد و توسعه‌ی سیستم‌های پیچیده در ارتباط است.
تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی
یکی از مهم‌ترین مباحث در دنیای فناوری اطلاعات، تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی است. ما تفاوت‌ها را در چهار دسته‌ی اصلی تقسیم می‌کنیم تا بتوانیم این مفاهیم را بهتر درک کنیم.
۱. اصطلاحات
کدنویسی شامل نوشتن کد در زبانی است که هم توسط ماشین و هم توسط انسان قابل درک باشد. هدف اصلی از کدنویسی ایجاد ارتباط بین انسان و کامپیوتر است.
برنامه‌نویسی شامل ایجاد یک ساختار و چارچوب برای کد برنامه است که از استانداردهای خاصی پیروی می‌کند، پیش از آنکه کد واقعی برای انجام وظیفه‌ی موردنظر نوشته شود.
۲. ابزارهایی که استفاده می‌کنید
در کدنویسی، مهم‌ترین ابزار شما ویرایشگر متن خواهد بود (مانند Notepad یا ویرایشگرهای پیشرفته‌تری مانند Visual Studio Code، Sublime، Atom یا Vim).
در برنامه‌نویسی، شما به ابزارهای بیشتری نیاز خواهید داشت. برنامه‌نویسان علاوه بر نوشتن کد، مستندات را بررسی می‌کنند، برنامه‌ریزی انجام می‌دهند، طراحی سیستم‌ها را در نظر می‌گیرند و مواردی از این دست را مدیریت می‌کنند.
برای انجام این کارها، ابزارهایی مانند ویرایشگرهای کد پیشرفته، ابزارهای تحلیل، دیباگرها، فریمورک‌های مدل‌سازی، اسمبلرها و الگوریتم‌های مدل‌سازی مورد استفاده قرار می‌گیرند.
برنامه‌نویسان باید تجربه‌ی بالایی در استفاده از این ابزارها داشته باشند و با فرآیندهای مختلف توسعه‌ی نرم‌افزار آشنا باشند.
۳. سطح دانش مورد نیاز
به‌عنوان کدنویس، داشتن دانش پایه‌ای از یک زبان برنامه‌نویسی و نحوه‌ی نوشتن دستورات آن کافی است. پس از یادگیری یک زبان، یادگیری سایر زبان‌ها نیز آسان‌تر خواهد بود. تمرکز اصلی یک کدنویس بر نوشتن کدی است که به ماشین بگوید چه کاری انجام دهد.
اما برنامه‌نویسان به دانش بیشتری نیاز دارند. آن‌ها باید بدانند که چگونه با الگوریتم‌ها کار کنند، چطور وب‌سایت‌ها را طراحی کنند، چگونه کد را اشکال‌زدایی و تست کنند، چطور پروژه‌ها را مدیریت کنند و همچنین چگونگی کار با زبان‌های برنامه‌نویسی مختلف.
همچنین، مهارت‌های حل مسئله، تفکر انتقادی و تحلیل داده‌ها برای توسعه‌ی سیستم‌های پیچیده ضروری هستند.
۴. محصول نهایی
یک کدنویس معمولاً خروجی ساده‌ای دارد که پس از کامپایل، نتیجه‌ی موردنظر را تولید می‌کند.
در مقابل، یک برنامه‌نویس معمولاً یک نرم‌افزار یا اپلیکیشن کامل را توسعه می‌دهد که کاربران در بازار از آن استفاده خواهند کرد. آن‌ها همچنین وظیفه‌ی نگهداری و پشتیبانی از نرم‌افزار را برای اطمینان از عملکرد روان و بدون خطای آن بر عهده دارند.
تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی در این است که در کدنویسی، تمرکز بیشتر بر نوشتن کدهایی است که هدف خاصی را دنبال می‌کنند، در حالی که در برنامه نویسی، فرآیندهای بیشتری مانند طراحی، مدیریت و بهینه‌سازی نیز مورد توجه قرار دارند.
چگونه کدنویس و برنامه‌نویس با هم کار می‌کنند؟
در این مرحله، احتمالاً متوجه تفاوت بین کدنویسی و برنامه‌نویسی شده‌اید. حال، ببینیم که این دو چگونه باید به‌صورت هماهنگ عمل کنند تا یک پروژه‌ی کامل ایجاد شود.
برای درک بهتر این موضوع، یک سناریوی واقعی را در نظر بگیرید که در آن هم کدنویسی و هم برنامه‌نویسی برای تولید یک اپلیکیشن موردنیاز هستند.
فرض کنید که شما وظیفه‌ی ایجاد یک اپلیکیشن برای پیگیری عادت‌های روزانه یا مدیریت هزینه‌های روزمره‌ی خود را دارید. برای انجام این کار، به ترکیبی از برنامه‌نویسی و کدنویسی نیاز دارید.
وظایف برنامه‌نویس:
- برنامه‌ریزی ساختار اپلیکیشن (با استفاده از ابزارهایی مانند Trello)
- تعریف ویژگی‌های اصلی اپلیکیشن و نیازهای کاربران
- طراحی رابط کاربری اپلیکیشن (با استفاده از ابزارهایی مانند Figma یا Adobe XD)
پس از این مراحل، نقش کدنویس آغاز می‌شود. او ایده‌های برنامه‌نویس را به کد تبدیل می‌کند و آن را در قالبی که ماشین بتواند پردازش کند، پیاده‌سازی می‌کند. پس از این فرایند جادویی کدنویسی، برنامه‌نویس دوباره وارد عمل می‌شود.
وظایف برنامه‌نویس بعد از کدنویسی:
- بررسی کد و اشکال‌زدایی
- تست برنامه برای اطمینان از عملکرد صحیح
- استقرار و نگهداری اپلیکیشن
این مثال ساده نشان می‌دهد که چگونه این دو مهارت در کنار یکدیگر برای بهره‌وری بهتر استفاده می‌شوند.
نکته: یک «کدنویس» و یک «برنامه‌نویس» همیشه دو فرد جداگانه نیستند. در بسیاری از موارد، یک شخص می‌تواند هر دو نقش را ایفا کند.
شباهت کدنویسی و برنامه نویسی
در حالی که تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی وجود دارد، شباهت‌هایی نیز بین این دو فرآیند قابل مشاهده است. به طور کلی، هر دو شامل نوشتن کد به زبان‌های برنامه‌نویسی هستند و هدف نهایی‌شان ساخت نرم‌افزارهایی است که کاربر بتواند از آن‌ها استفاده کند.
در هر دو فرآیند، مهارت‌های حل مسئله و تفکر منطقی اهمیت زیادی دارند. کدنویس باید بتواند الگوریتم‌ها و منطق پشت کد را درک کرده و آن‌ها را به زبان قابل فهم برای ماشین تبدیل کند. از سوی دیگر، برنامه‌نویس نیز برای طراحی و پیاده‌سازی یک نرم‌افزار پیچیده به این مهارت‌ها نیاز دارد تا بتواند مسئله را به درستی تجزیه و تحلیل کرده و راه‌حل مناسبی پیدا کند.
در واقع، می‌توان گفت که کدنویسی و برنامه‌نویسی دو بخش متفاوت از یک فرآیند هستند که در نهایت به تولید یک محصول نرم‌افزاری کارآمد و قابل استفاده می‌انجامند. کدنویسی ممکن است بخشی از برنامه‌نویسی باشد، اما در هر دو، نیاز به مهارت‌های مشابه در تحلیل مسئله و پیاده‌سازی راه‌حل‌ها وجود دارد.
تفاوت بین ابزارها و زبان‌های کدنویسی و برنامه نویسی
تفاوت‌های اصلی بین ابزارها و زبان‌های کدنویسی و برنامه‌نویسی در موارد زیر قابل مشاهده است:
زبان‌های کدنویسی معمولاً برای انجام وظایف خاص و کوچک طراحی می‌شوند. این زبان‌ها بیشتر برای نوشتن قطعات کد یا اسکریپت‌های ساده استفاده می‌شوند که می‌توانند وظایف خاصی را به صورت خودکار انجام دهند. مثال‌هایی از زبان‌های کدنویسی شامل HTML برای طراحی صفحات وب، CSS برای استایل‌دهی، و JavaScript برای تعامل با کاربر در صفحات وب هستند. این زبان‌ها معمولاً برای ساخت پروژه‌های کوچک و وظایف محدود به کار می‌روند.
از سوی دیگر، زبان‌های برنامه‌نویسی مانند C++، Java و Python بیشتر برای پروژه‌های پیچیده، مقیاس بزرگ و نرم‌افزارهایی که نیاز به ساختار و قابلیت‌های پیچیده دارند، استفاده می‌شوند. این زبان‌ها می‌توانند برنامه‌هایی با مقیاس بزرگ، مانند بازی‌های ویدئویی، سیستم‌های مدیریت داده، نرم‌افزارهای تحت وب و برنامه‌های کاربردی پیچیده را ایجاد کنند.
زبان‌های برنامه‌نویسی دارای ویژگی‌های پیشرفته‌تری هستند، از جمله مفاهیم پیچیده مانند شیءگرایی (Object-Oriented Programming)، مدیریت حافظه، و دسترسی به سیستم‌های مختلف که به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهد نرم‌افزارهای قدرتمندتری بسازند.
ابزارها مانند IDE (محیط توسعه یکپارچه)، نرم‌افزارهای کامپایلر، و دستگاه‌های اشکال‌زدایی به برنامه‌نویسان کمک می‌کنند تا فرآیند نوشتن کد را راحت‌تر و مؤثرتر انجام دهند. این ابزارها امکان تست کد، اشکال‌زدایی، بهینه‌سازی و نوشتن کد با استفاده از ویژگی‌های پیشرفته مانند تکمیل خودکار کد، پیشنهادات کدنویسی و مدیریت نسخه‌ها را فراهم می‌کنند. به عنوان مثال، IDEهایی مثل Visual Studio برای زبان‌های C++ و Eclipse برای Java ابزارهایی هستند که به تسهیل فرآیند برنامه‌نویسی کمک می‌کنند.
در نهایت، زبان‌های برنامه‌نویسی و کدنویسی هرکدام نقش خاص خود را در فرآیند توسعه نرم‌افزار دارند و ابزارها به تسهیل این فرآیند کمک می‌کنند.
بهترین روش یادگیری کدنویسی و برنامه نویسی
برای یادگیری کدنویسی و برنامه نویسی، منابع مختلفی از جمله دوره‌های آنلاین، کتاب‌ها و ویدیوهای آموزشی موجود هستند. یکی از بهترین روش‌ها برای یادگیری مفاهیم پیچیده، استفاده از منابع ویدیویی است. فیلم‌های آموزشی می‌توانند به شما کمک کنند تا به راحتی و با سرعت بالا، مفاهیم و تکنیک‌های مختلف برنامه نویسی را درک کنید.
از جمله پلتفرم‌های معتبر که دوره‌های آموزش برنامه نویسی ارائه می‌دهند می‌توان به سایت‌هایی مانند Udemy و Coursera اشاره کرد که دوره‌های تخصصی و معتبر از دانشگاه‌ها و مدرسین حرفه‌ای را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. همچنین، سایت‌هایی مانند Traversy Media در یوتیوب نیز آموزش‌های رایگان و جامعی در زمینه برنامه نویسی ارائه می‌دهند که می‌تواند برای شروع یادگیری مفید باشد.
در کنار منابع خارجی، تیم ما نیز دوره‌ها و فیلم‌های آموزشی با کیفیت بالا در زمینه کدنویسی و برنامه نویسی ارائه می‌دهد. این فیلم‌ها به گونه‌ای طراحی شده‌اند که از مباحث ابتدایی تا پیشرفته را پوشش می‌دهند و می‌توانند به شما کمک کنند تا به صورت گام‌به‌گام مهارت‌های برنامه نویسی خود را تقویت کنید.
دوره‌های آموزشی ما شامل پروژه‌های عملی، نکات کاربردی و مثال‌های واقعی از دنیای صنعت برنامه نویسی است که به شما امکان می‌دهد مفاهیم را به سرعت در عمل پیاده‌سازی کنید. همچنین، تیم پشتیبانی ما همیشه آماده است تا به سوالات شما پاسخ دهد و شما را در روند یادگیری هدایت کند.
جمع بندی
در نهایت، تفاوت کدنویسی و برنامه نویسی به‌وضوح نشان می‌دهند که هرکدام از این مهارت‌ها نقش مهم و متفاوتی در فرآیند توسعه نرم‌افزار دارند. کدنویسی بیشتر به نوشتن دستورات برای ماشین‌ها و ایجاد ارتباط میان انسان و کامپیوتر می‌پردازد، در حالی که برنامه‌نویسی شامل طراحی، برنامه‌ریزی، و ساختاردهی به کدها برای ایجاد سیستم‌های پیچیده‌تر است. با این حال، این دو حوزه به‌طور متقابل وابسته به هم هستند و برای تولید یک اپلیکیشن یا نرم‌افزار کامل نیاز به همکاری دقیق و هماهنگ دارند. به‌عنوان یک توسعه‌دهنده، مهم است که این تفاوت‌ها را بشناسید و بدانید که چه زمانی باید بر کدنویسی تمرکز کنید و چه زمانی نیاز به رویکرد جامع‌تری مانند برنامه‌نویسی دارید. در نهایت، اینکه شما کدنویس باشید یا برنامه‌نویس، یا حتی هر دو، بستگی به علاقه و مسیر شغلی شما دارد. در هر صورت، مهم‌ترین نکته این است که از فرآیند یادگیری لذت ببرید و به رشد و پیشرفت خود در این دنیای گسترده ادامه دهید.
